J kamolov, II. Ismoilov


magnit  induksiya  oqimining  o‘zgarishi  natijasida  induksion



Download 7,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet150/237
Sana05.09.2021
Hajmi7,98 Mb.
#165801
1   ...   146   147   148   149   150   151   152   153   ...   237
Bog'liq
Elektr va magnetizm

magnit  induksiya  oqimining  o‘zgarishi  natijasida  induksion 
tok hosil boiar  ekan.
M agnit  qancha  kuchli,  uning  harakati  qancha tez va g‘altakdagi  sim 
o £ramlari soni qancha ko‘p bo‘lsa,  induksion tokning kuchi ham shuncha 
katta boMadi. Agar magnitni berk glaltak yaqiniga yoki hatto g£altak ichiga 
joylashtirsak, magnit  qo£zgalmaganda induksion tok hosil bolm aydi.
1  6 6




L n m n r J
i ]
_ЛПЛПЛ_ 
I* 

s\
a)

®
r -

0
7

1
j T T f T V
|л/  1
b) - л п п г г г л .
1*  I 
S \
139-rasm.
—111
L m n p J
\Х 2 У
\ Я Х Г
r
a)
b)
140-rasm.
Bundan shunday xulosa chiqadiki,  berk konturda induksion  tokni hosil 
qilish  uchun  birgina  magnit  maydonning mavjudligi yetarli  bo ‘Imay,  balki 
magnit maydon  о 'zgarishi ham  kerak.
2.  Ikki  g‘altakni  yonm a-yon  q o ‘yib, 
ikkinchi g‘altakning uchlarini galvanometrga 
ulab,  birinchi  g‘altakning  uch larin i  tok 
manbaiga  ulaylik.  Birinchi  g‘altakdagi  tok 
kuchini  R  reostat  bilan  o ‘zgartirib  (140-  a 
rasm),  yoki  kalit  yordamida  zanjirga  ulab- 
uzib turilsa (140- b rasm),  ikkinchi g'altakda 
induksion tok hosil bo‘iganini ko‘rish  m um ­
kin.  Bu  ikkala holda ham  ikkinchi g'altakni 
kesib  o ‘tuvchi  m agnit  induksiya  oqim i 
o ‘zgaradi,  chunki  birinchi g‘altak  zanjirida 
tok o ‘zgaradi.
3.  Bir  g'altak  ikkinchi  g‘altak  ichiga 
joylashishi,  unga  yaqinlashishi  yoki  uzoq- 
lashishi mumkin  (141-rasm).  Katta diametrli 
g‘altakka galvanometr ulab, berk zanjir hosil 
qilaylik.  Kichik diametrli g‘altakka tok man- 
bai, reostat  orqali ulab berk zanjir hosil  qilib, 
undagi tok kuchini  reostat orqali o ‘zgartirsak 
yoki g"altaklarni bir-biriga yaqinlashtirib  — 
uzoqlashtirsak,  galvanometr,  strelkasi  og‘- 
ganligini ko‘ramiz (uning og‘ishi yuqoridagi 
tajribalardagi kuzatishga moc keladi). 
141-rasm.
1 67


Bu tajribalarga asosan quyidagi xulosaga kelamiz:
1.  G ‘altakning shakli o £zgarmagan holda magnit oqimining har qanday 
usulda o ‘zgarishi berk zanjirdagi galvanometr strelkasining og‘ishiga olib 
keladi.  Hosil b o ig a n  induksion tokning yo‘nalishi magnit  oqimi yunali- 
shining o ‘zgarishiga bogiiq.
2.  G ‘altakdagi  sim  o ‘ram lar  soni  ko‘p,  magnit  induksiya  oqimining 
o ‘zgarishi tez b o lsa,  induksiya hodisasi  kuchli b o iad i.
3.  Agar g‘altak  ichida  ferromagnit jism  b o ‘lsa,  effekt  kuchli b o £ladi. 
Bundan induksiya hodisasi magnit  maydon kuchlanganligiga emas, balki 
magnit  m aydon induksiyasiga b o g iiq  ekanligi kelib chiqadi.
4. Agar effekt kuzatilayotgan kontum ing faqat qarshiligini o‘zgartirsak 
ham   galvanometr  ko‘rsatishi  o ‘zgaradi,  ya’ni  qarshilik  ortsa,  u  kichik 
qiymatni,  qarshiligi  kamaysa,  katta qiymatni  ko‘rsatadi.
Demak, hodisa oikazuvchanlik tokiga b ogiiq bolm asdan, balki elektr 
induksiya maydonining hosil bolishiga b o g iiq  b o la r  ekan.  Bu kuzatilgan 
tajribalarniig ham masida ham  elektr maydon kuchlanganlik vektorining 
hosil  b o lish i  kuzatilayapti,  bularga  asosan  Faradey  o ‘zining  quyidagi 
qonunini  ta ’riflaydi:  kuzatilayotgan  kontur  I   bo ‘yicha  olinayotgan  elektr 

Download 7,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   146   147   148   149   150   151   152   153   ...   237




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish