J kamolov, II. Ismoilov

M n 0 2
  + 2
H
 
—> M n O +  H 20
2 N H ,   + 2 H ?0
 ->  
2 N H \ ( O H )
Buning natijasida ammoniy musbat ionining ko‘mir elektrodga kelishiga 
imkon  b o‘lib,  ko‘m ir  elektrod  musbat  zaryadlarni  qabul  qilib  oladi. 
Leklanshe elementining ishlashi shunday kimyoviy reaksiyaga asoslangan. 
Umumiy holda Leklanshe elementida sodir boiadigan kimyoviy jarayonlar 
quyidagi tenglama bilan  ifodalanadi:
113

---

(+)C| 
M N 0 2
1 
N H 4C l
 (1 0 -2 0 % )] 
Z n ( - )
Shu y o l bilan kimyoviy reaksiya davomida marganes rux sistemasidagi 
elementlarda  1,5 Vga yaqin EYUK hosil bo‘ladi. Texnikada bundan tashqari 
akkum ulatorlardan ham  keng foydalaniladi.
43-§.  Akkumulatorlar
Kislotali  yoki  qo‘rg‘oshinli  akkum ulatorlar  plastmassa,  ebonit  yoki 
shishadan  tayyorlangan  idish  —  bankadan  iborat  b o ia d i.  O datda  uch 
yoki olti bankali akkumulatorlar ishlatiladi.  Idishning har qaysi ajratilgan 
hajm  qismiga  elektroiit,  ya’ni  sulfat  kislota 
( H 2S 0 4) nmg
  distillangan 
suvdagi  20—30%  li  eritmasi  quyilib  (zichligi  1,2-10
3 kg/m 3),
  unga  ikkita 
elektrod  tushiriladi.  Elektrodlar  surma  aralash  qo‘rg‘oshin  plastinadan 
tayyorlanadi.
Musbat va manfiy plastinalarning bloklari akkumulyatorlar kataklariga 
joylashtirilib,  usti  qopqoq  bilan  yopib  qo‘yiladi.
Qisqa tutashuvga yo‘l qo‘ymaslik uchun qarama-qarshi ishorali har qaysi 
juft plastina orasiga izolatsiya qatlamlari o‘matiladi. Ustki qopqoqning o‘rtasida 
elektroiit  kuyish  uchun  bitta,  tok  chiqarish  simlari  uchun  ikkita  teshik 
qoldiriladi.  Elektroiit  qo‘yiladigan  teshikka tiqin  (probka) tiqib  qo‘yiladi. 
Akkumulatorlarni  bir-biriga  ulab,  batareya  hosil  qilinadi.  Q o‘rg‘oshinli 
akkumulatorlarda sodir boladigan kimyoviy jarayonlarni  qarab chiqaylik.
Ikkala sirti oksidlangan qo‘rg‘oshin plastina shisha idishdagi suyultiril- 
gan sulfat kislota eritmasiga tushiriladi.  Bu vaqtda