J kamolov, II. Ismoilov

39-§.  Elektrolitlarda  elektr  toki
Bu  paragrafda  suyuq  o'tkazgichlarning  xossalari, 
o £zg arm as  to k   h o sil  b o ‘lish in i  fizik a-k im y o v iy  
jarayonlari  bilan tanishib  chiqamiz.
O 'zidan  elektr  tokini  o ‘tkazuvchi  eritm alar
  — 
elektrolitlaryoki ikkinchi  tur o ‘tkazgichlar deb  ataladi.
E lek tro litik   e ritm a lard a  tok   o ctish  jaray o n in i 
quyidagicha tushuntirish mumkin.  Masalan, distillangan 
suvga osh tuzi kristalini tashlasak, suvda u eriydi va uning 
molekulalari atrofmi suv molekulalari o ‘rab oladi va 82- 
rasmda ko'rsatilgandek manzara ro‘y berib, emvchi modda 
molekulasining musbat va manfiy zaryadli qismlarini bir- 
biridanajratib yuboradi.  Natijada, osh tuzi zaryadli 
N a '
 
va 
Cl
  -  qismlarga,  ya’ni  ionlarga  parchalanadi.  Bu 
hodisani 
elektrolitik dissotsiatsiya
 deyiladi.
1 02
О ®
  о
82-rasm.

---

Agar shu eritmaga ikkita metall elektrod tushirib,  ular tok manbaining 
musbat va manfiy qutblariga ulansa,  ionlar elektrodlar tom on harakatlana 
boshlaydi:  natriyning musbat  ionlari  manfiy elektrod —  katodga, xlorning 
manfiy ionlari musbat  elektrod  — anodga tom on harakat  qiladi.  Shuning 
natijasida eritma elektr o ‘tkazuvchanlik xossalariga ega b o iib , suvuqlikdan 
tok o £ta boshlaydi.
Elektrolitik dissotsiyalanish  nazariyasi bilan  dastlab  R.  Arrenius shu- 
g‘ullangan.
Erigan  moddaning  ionlangan  molekulalari  soni 
(пл)
  ning  barcha 
molekulalarning  soni 
( n Q)
 ga b o ig a n   nisbati,  ya’ni 
umumiy molekulalar
 
soninmg Q qancha qismini ioniar tashkil qilishini ко ‘rsatuvchifizik kattalikka
 
elektrolitik  dissotsiyalanish  darajasi  (a)
  deyiladi:
n \