J jaloloy, A. Fattaxov, I. Axmedov, I. Xotamov, G. Xodjamuratoya, A. Azlarova, A. Shadmankulov, D. Jaloloya, D. Qosimov

11.2. Q o‘shma korxonaning marketing dasturi
K orxona biznes-rejasining m uhim qismi m arketing dasturidir. 
Bevosita marketing dasturini tuzishdan oldin m arketingning turli 
bloklarini qamrab oluvchi bir qator masalalar aniqlanib olinadi. U lam i 
marketing omillari deb ham atashadi va bu omillar qatoriga quyidagilami 
kiritishi mumkin:
— bozor imkoniyatlarini baholash;
— marketingning makro va mikromuhiti;
— tovar, narx, sotish usullari, reklama va m ahsulot o ‘tkazishni 
rag'batlantirish holati;
— xodimlarni tayyorlash, malakasini oshirish va qayta tayyorlash;
— xarajatlar samaradorligini baholash va boshqalar.
Y uqorida qayd qilingan omillarni hisobga olib, tovarlar ishlab 
chiqarish va sotish bilan shug‘ullanadigan QK uch un qisqa muddatli 
bir necha variantda marketing dasturi ishlab chiqilgan. Masalan: prof. 
A .N .R om anov boshchiligida tayyorlangan darslikda quyidagi varianti 
taklif qilingan1.
Tadbirlar va ishlar majmuasi
I. Bozor imkoniyatlarini tahlil qilish va baholash.
1. M aqsadlarva vazifalarni ifodalash:
— to v a r ishlab chiqarish u c h u n m avjud m o d d iy resu rslarn i 
baholash;
— ishlab chiqarilgan va o ‘zgartirishni talab qiladigan tovarlar bilan 
savdo qilish uchun bozorni aniqlash, ularga bo‘lgan talabni va bozor 
sig‘imini aniqlash;
— tovarlarni pozitsiyalashtirish (tovarlaming iste’mol xususiyatlarini 
xaridorlarning m a’qul ko'rishlari bilan taqqoslash);
2. Marketing muhitini baholash:
— m akrom uhit (bozor faoliyatining demografik, iqtisodiy, siyosiy- 
huquqiy omillari, madaniy, ilmiy-texnik taraqqiyot va sh.k.);
— m ikrom uhit (raqobatchilar, vositachilar, mijozlar, m ahsulot 
yetkazib beruvchilar).
3. Ehtimol tutilgan raqobat ustunliklarini olish yo‘llarini baholash:
1 Р ом ан ов A .H . и др. М аркетинг. —М.: Ю Н И Т И . 1996 г., с 519.

---

— narxlarni pasaytirish;
— reklamani kuchaytirish;
— sotish joylarini ko‘paylirish;
— yangi bozorlarni aniqlash;
— yondosh tovarlar kiritish.
II.