J jaloloy, A. Fattaxov, I. Axmedov, I. Xotamov, G. Xodjamuratoya, A. Azlarova, A. Shadmankulov, D. Jaloloya, D. Qosimov

8.4. Siyosiy marketing. Shaxsiy marketing
Siyosiy m arketingning asoslarini ijtim oiy m u h itd a g ‘oyalar, 
manfaatlar va fikrlarni ilgari surish tashkil qiladi. Siyosiy marketing 
faqat ko‘p flkrlilik jamiyati sharoitlarida ba’zi guruhiy manfaatlarni 
ko‘zlagan siyosiy partiyalar faoliyatigagina emas, balki qiyin vaziyatlarda 
keng jamoatchilik harakatidan siyosiy partiyalarga aylanib ketishga moyil 
b o ‘lgan turli ommaviy harakatlarga ham taalluqlidir. Shu m a ’noda 
A Q S H d a ekologistlar ijtimoiy harakatining - yashillar k o 'p g in a 
mamlakatlarda ish haqqini oshirish harakatini sotsial-dem okratlar 
partiyasiga aylanganligi namuna boMishi mumkin.
Siyosiy marketing siyosiy partiyalar, harakatlar va hukum atning 
faol faoliyati orqali tashkillashtirish konsepsiyasi sifatida faqat b a ’zi 
g u ru h iy m an faatlarn i him oya qilish n ig in a em as, balki b a rc h a
fuqarolaming manfaatlarini hurmat qilishni ham nazarda tutadi.
Q o‘yilgan maqsadlarga erishish uchun atrofdagi va ichki muhitdagi 
o ‘zgarishlarga doim moslashish va ularga tegishli aks ta ’sir ko‘rsatish 
zaruriyati munosabati bilan siyosiy marketing konsepsiyasi tovarlar va 
xizmatlar marketingi bilan mos keladi. Siyosiy marketingning bosh 
maqsadi kelishuvlar va ancha ziddiyatli manfaatlarni uyg‘unlashtirishga 
intilish orqali jamiyatda eng yuqori murosaga erishishdan iborat.
Shaxsiy va o ‘z-o ‘zining marketing konsepsiyasi deganda insonning 
energiya va tashabbusni, tabiat in’om etgan n e ’matlarni, egallagan 
bilimlar va mahorat, shaxsiy tadbirkorlik va faol hayot pozitsiyasini 
eng yuqori darajada safarbar etgan holda raqobat sharoitlarida o‘z shaxsini 
namoyon qilishga tizimli yondashuv tushuniladi. Ijtimoiy yo'naltirilgan 
bozor tizimi jamiyat barcha a ’zolarining hayoti va faoliyati uchun ancha 
qulay sharoitlar yaratadi. Biroq bu shaxsiy farovonligi va butun jamiyat 
farovonligi haqida qayg‘uradigan eng faol va mustaqil shaxslaming kuch- 
g‘ayratlari evaziga ro‘y beradi.
Shaxsiy marketing — shaxsning o ‘zini o ‘zi nam oyon qilish dasturi, 
yo‘l-yo‘riqlari va faoliyat mazmunidir. Dasturdagi muvaffaqiyatga erishish 
vazifasining o ‘zi shaxsni aniq harakatlarga, qo'yilgan maqsadga ketma-

---

ket qadam bosish, uchraydigan qiyinchiliklami yengishga safarbar qiladi 
va o ‘zining jamiyat uchun muhim va kerakli ekanligini anglashdan 
qoniqish hosil qilishga olib keladi.
0 ‘z-o ‘zining marketingi konsepsiyasi har bir shaxsning m a’lum 
faoliyati, istiqbol dasturini anglatadi. Bu marketing jamiyatning barcha 
sogMom a ’zolari ega bo‘lgan asosiy «tovar»ni o ‘tkazish uchun eng 
qulay sharoitlar yaratib berishi lozim. Bu «tovar» — ishchi kuchi, 
ya’ni bilimlar, m ahorat, talant, professionalizmdir. «Tovar» uning 
egasi uchun eng qulay shartlarda sotilishi uchun bir qator ketma- 
ketlikdagi harakatlar zarur bo‘lib, ular tovarlarni sotishning marketing 
dasturiga o'xshashdir:
— o ‘z-o‘zini baholashda shaxsni imkoniyatlari qiziqish va xohishlari 
o ‘zida aks etadi;
— asosiy yo‘riqnom alar va ishning asosiy turlarining mazmunini 
o ‘rganish (bu m a ’lu m o tlar turli ixtisoslikdagi o ‘quv yurtlarida, 
korxonalar va tashkilotlarda mavjud b o ‘ladi);
— qidiruvning maqsadini aniq ifodalash (m a’qul k o ‘rishlarni 
baholash, davlat va xususiy tuzilmalami m o ‘ljallash, katta shaharda, 
katta bo‘lmagan posyolkada yoki qishloq joyda yashash va ishlash istagi);
— real ishchi kuchi bozorini o ‘rganish va uning imkoniyatlarini 
baholash (sizni qiziqirayotgan lavozimlar bozoridagi bo‘sh joylar soni, 
siz ishlashni xohlaydigan tarmoqning holati, ish haqi darajasi va uning 
ortish istiqbollari, aniq mehnat bozorining boshqa xususiyatlari);
— o ‘zingiz va o‘z imkoniyatlaringiz haqida qisqacha m a’lumotnoma 
tayyorlash. M a’lumotnoma qisqa bo‘lishi va siz haqingizda ish beruvchiga 
eng zarur m a ’lumotlarni o ‘z ichiga oigan b o ‘lishi kerak;
— o ‘z xodimlarini yollash haqida qaror qabul qiladigan shaxs bilan 
suhbat tayyorlash. A w a lam b o r sizni qiziqtirayotgan tashkilotning 
kadrlar bo'limida sizni qabul qilishlariga erishish kerak. Bunday suhbat