J. J. Tomson 1897-yil 29-aprelda elektronni kashf etdi. 1904-yilda esa o‘zining atom modelini tavsiya etdi. Unga ko‘ra, atom oTchami

M= 1.2

Bu yerda MvaM₀~ V tezlik bilan harakat qilayotganva tinch holatdagi

jismlar massasi.

Relyativistik mexanikaga asosan 3 tezlik bilan harakat qilayotgan

jismning to`la energiyasi



E = M₀c²+T
boladi, bunda M₀c² jismning tinch holatdagi energiyasi, T - uning kinetik

energiyasi.

Ikkinchi tomondan E = Mc² = , ° bo`lgani uchun harakatdagi

jismning kinetik energiyasi:

T=

Yadro fizikasida yana quyidagi formula ham ishlatiladi.

Bu formulada

M - massali jismning relyativistik impulsidir uni E = Mc² dan keltirib

chiqarish mumkin.

Haqiqatan:

Relyativistik holat uchun kinetik energiya T va impulsi P orasidagi

Bog`lanishni formulalarga ko‘ra, keltirib chiqarish mumkin:

Yoki
T(2M₀c²+T)=P²c²

Atom yadrosi nuklonlardan iborat murakkab sistema bo`lgani uchun uning

energiyasi nuklonlar ichki harakat energiyasi bilan belgilanadi. Nuklonla"

ichki harakat energiyasi qancha katta bo‘lsa, shuncha tinch holatdagi massasi

M0 = E/c2 katta bo`ladi. Yadroning asosiy holatiga tinch holatdagi massaning

va energiyasining eng minimal qiymati mos keladi. Ya`ni nuklonlar

harakatining minimum harakati (chastotasi) asosiy holat deyiladi. Yadro

tashqaridan energiya qabul qilsa, energiyasi ortadi, natijada yadro diskret

uyg‘ongan E ₁ E₂ ... holatlarga o‘tadi, mos ravishda massasi ham

ga ortadi

E₂
E₁

E₀
rasmda E₀ energiya yadroning asosiy holati, E₁ E₂ lar uyg‘ongan

holat energiyalari. Har bir yadro o‘ziga xos uyg‘onish energiyalariga ega

boladi, yadroning uyg‘onish energiyasi qanday yol bilan uyg‘onishiga

bogliq emas.,