J., Barakayev N. R. Tizimli tahlil va qaror qabul qilish asoslari

2.1 chizma. Qarorni nazariy strukturaviy modeli. 
Qaror qabul qilish: 

---

120 
Qarorda uni bajarishi lozim bo‘lgan xodimlarning vazifalari aniq belgilanadi 
hamda qarorni bajaruvchilarga topshiriklar beriladi 
Psixologik omilning zamirida esa hissiyot, manfaat, joriy funksional holat, 
munosabat, tasavvur kabi xossalar mujassamlashgan bo‘ladi. 
Boshqaruvda, shu jumladan strategik boshqaruvni amalga oshirish borasida 
xavf, 
xatar 
va 
taxdidlar 
turli 
kurinishlarda 
“zamonaviylashuvi”, 
“intellektuallashuvi” natijasida yangicha yondashuvni talab etmokda. Bu, o‘z 
navbatida, boshqaruv masalasi bilan bog‘lik bo‘lgan tashkiliy, uslubiy 
muammolarni aniq ta’limotlar asosida o‘rganishni takozo etadi. 
“Boshqaruv deb, belgilab olingan anits matssadga muvofiq, u yoki bu 
natijaga erishishuchun institutsional tarzda tartibga keltirishga, barpo etishga, 
takomillashtirishga, kiskartirishga yoki ob’ekt tuzilishini o‘zgartirishga karatilgan, 
sub’ektning ob’ektga turli kurinish va darajalarda ta’sir etish jarayoniga aytiladi 
”
25
. SHu o‘rinda ta’kidlash lozimki, boshqaruv nazariyasini turli jixatlari asosida 
tasniflash mumkin, amm
o 
amaliyot manfaatidan kelib chikkan xolda uning 
mazmundorligini inobatga olib 
ikki darajaga 
ajratish maqsadga muvofiq: 
-
 
boshqaruvning birinchi darajasi, jamiyat rivojlanishining turli davriy 
bosqichlarida institutlar faoliyat mexanizmini aniq tushuntira olishga kodir 
bo‘lgan falsafiy, pedagogik, siyosiy, iktisodiy va sotsiologik konsepsiyalarning 
majmuasidan tarkib topgan boshqaruv nazariyasi; 
-
 
boshqaruvning ikkinchi darajasi,
 
boshqaruvning turli ob’ektlarining 
yig‘indisi, amaliy bilim va ko‘nikmalarning birligi sifatida, aniqrok aytganda, 
jamiyat tarakkiyotini ta’minlash maqsadida, fundamental ilmiy nazariyalarni 
(matematika, mantiq, psixologiya, akseologiya) qamrab olgan amaliy fan. 
Boshqaruvning maqsadi, sohalari, yunaltirilganligi, kullaniladigan usul va 
texnikalarini inobatga olgan xolda uni umumiy, xususiy, tezkor, taktik va strategik 
kabilarga ajratish mumkin. 
Strategik boshsaruv deb, anits matssadni amalga oshirish uchun, institutlar 
faoliyatini tartibga soladigan umumiy, xususiy, tezkor, taktik boshqaruv turlaridan 
shaklan va mazmunan dolzarblik, muhimlik jщatlari bilan ajralib turadigan 

---

121 
jarayonning alouida turiga nisbatan aytiladi. 
Strategik boshqaruv, ijtimoiy, siyosiy, iktisodiy institutlarning hayotidagi 
birinchi ko‘rinishdan ikkinchi ko‘rinishga o‘tish holati, ularning sifat nuqtai 
nazaridan yangi o‘sish holatiga chikish jarayonini ta’minlash bilan bog‘liq bo‘lib, 
bu tushunchaning genezisiga e’tibor qaratsak, bevosita insonlar tomonidan 
dunyoning barpo etilishi va uning evolyusiyasini idrok etishning birinchi 
o‘rinishlariga borib taqaladi. 
Bu o‘z navbatida, jamiyat xayotining barcha sohalarini (ijtimoiy, iktisodiy, 
siyosiy, ma’rifiy) chuqur ilmiy o‘rganib, aniqlangan muammolarni tahlil kilishda 
ilmiy asoslarga tayanish lozimligini taqozo etadi. Bundan ko‘zlangan maqsad esa 
milliy manfaatlarni himoya etishdan iborat bo‘lib, strategik boshqaruvni samarali 
amalga oshirish uchun mavjud resurlarning imkoniyatini aniqlab, foydalanish 
tartibini belgilab olishdan iborat.