Izbullaeva indd

Ж
алолиддин
 Р
умий
 
асаРлаРида
 
юксак
 
маънавиятли
 
шахс
 
таРбияси
 
108
лару йўлбарсларга тўла тоғлардан ошмоқ керак. Шунда ҳам 
ундай кўз ёшларга етарсан, балки йўқ. Мабодо етсанг, икки 
дунё менга бир қадам бўлди, деб шукрона қил”, – дебди
289
.
Ҳикоятда Румийнинг ўзи мурид сифатида иккинчи мурид-
га мурожаат қилиб, мурид, энг аввало, устозга садоқатли, ито-
атли, устоз анъаналарини давом эттирадиган, сабр-тоқатли, 
иродали, устоз юзини ерга қаратмайдиган, унга чексиз 
ҳурмат билан муносабатда бўлиши кераклигини уқтирмоқда. 
Бундан ташқари яна Румий қарашларидан шу нарса аёнла-
шадики, устоз моҳиятини англаган шогирд, албатта, устоз 
изини босади ва у ўз-ўзини англайди. Шундай шогирдлар 
ҳақида “Маснавий”да қатор ҳикоятлар келтирилган бўлиб, 
бу ҳикоятларнинг ҳар бирида шогирднинг устозга, илмга 
бўлган чексиз ҳурмати тасвирланган. Асардаги чанқаган киши 
ҳикоятида, сувнинг атрофи бир баланд девор билан ўралган 
экан. Бир ташна киши келиб девор устидан туриб сувга тер-
мулибди. Сувга бир ғишт отган экан, ногаҳон, сув овози шалоп 
этиб чиқибди. Хурсандлигидан бирин-кетин сувга ғиштларни 
ота бошлабди. Сув дод уриб сўрабди: “Эй биродар, менга тош 
отаяпсан, бирор фойда кўряпсанми?” Ҳалиги киши: “Фой-
даси бор, сенинг овозинг мени жонлантиряпти. Ҳар сафар 
бир ғишт қўпориб сувга отганимда, девор пастлашиб сенга 
яқинлашяпман”.
Бу ҳикоятда Румий сувни илмга таққосламоқда, сув инсонга 
ҳаёт бағишлаганидек, илм ҳам эгалланган сари инсонни камо-
лотга чорлайди. Девор – илм эгаллаш учун бир тўсиқ. Шогирд 
илмнинг ҳар бир сирини эгаллашда шу тўсиқларни бирма-бир 
енгади ва охир-оқибат мақсадига эришади. Румий бу борада 
шундай дейди:
Илму фан –денгиз, кўринмас унга ҳад,
Толиби илм унда ғаввосдир абад
290
.