Ызбeкистoн рeспубликaси

XVII - XIX asr boshlarida Italiya. 
XVIII asrning ikkinchi yarmida Italiyada mustaqillik va birlashish uchun 
kurash keng tus oldi. XVIII asr oxiridan 1870 yilgacha bo’lgan tarixiy davr 
«Risorjimento» (Qayta tug’ilish) deb nomlandi. 1789-1794 yillardagi Fransuz 
inqilobi ta`sirida Apennin yarim orolida antifeodal, antiavstriys kurashlar kuchaydi 
va respublika uchun shiorlar keng tarqaldi. 1796 yilda Fransuz armiyasi Italiyaga 
bostirib kirdi. Natijada 4 ta respublika e`lon qilindi. 1799 yilda fransuzlar xaydab 
chiqarildi va absolyut tartiblar o’rnatildi. Ammo 1800 yilda Fransuz armiyasi 
Italiya davlatlarini o’ziga buysundirdi. Shimoliy Italiya Fransiyaga qo’shib olindi. 
Napoleon Yangi davlatlar tashkil etib, ularni boshqarish uchun kishilarni o’zi 
tayinladi. Napoleonning buyrug’i bilan: sex cheklovlari, boj soliqlari va feodal 
qonunlar bekor qilinib, Napoleon kodekslari joriy etildi. Dvoryan va ruxoniylarning 
imtiyozlari bekor qilindi, cherkov yerlari sotildi. Italiya kontinental qamalga 
qo’shildi, xarbiy safarbarlik o’tkazildi, inqilobiy kuchlarga qarshi kurash olib 
borildi. Fransiya Italiya davlatlarida okkupatsiya tartibini o’rnatdi. 
Neapolitan qirolligida karbonarilar xarakati vujudga keldi. Bu xarakat 
Risorjimento taraqqiyotiga ulkan xissa qo’shdi. Karbonarilarning yashirin 
bo’limlari - ventlarda fransuz va italyan inqilobchilari xam qatnashib, 1812-1813 
yillarda Neopolitian qirolligida inqiloblarni amalga oshirdilar. Napoleon tuzumi 
ag’darilgach, karbonarilar xarakati Janubiy Italiyaga xam tarqaldi. Italiyada 
restavratsiya davri boshlandi. Absolyut monarxiya tuzumi tiklandi, dvoryanlar va 
ruxoniylar xukmronligi tiklandi. Bu amalda orqaga qaytish edi. Fransiya zulmi 
Avstriya zulmi bilan almashdi, barcha Italiya davlatlari Avstriya ta`siriga tushib 
qoldi. 

---

40