Ызбекистон республикаси олий ва ырта

4 – laboratoriya ishi.
Mavzu: Norton Commander dasturi bilan tanishish va unda
ishlash.
Darsning maqsadi: Norton Commander (NC) dasturi haqida tushuncha berish va dasturni amalda ishlata olish ko’nikmalarini hosil qilish.
Identiv o’quv maqsadlari:

1. 
   NC dasturi haqida to’liq ma’lumotlarga ega bo’la oladi.
   
2. 
   NC dasturi ishchi oynasi tashkil etuvchilarini izohlay oladi.
   
3. 
   NC buyruqlariga tavsif bera oladi.
   
4. 
   NC dasturida turli matnli ma’lumotlarni hosil qilish va muharrirlik qilish ko’nikmalariga ega bo’la oladi.
   

Kerakli jihoz va materiallar: Shaxsiy kompyuter, NC qobiq dasturi, ma’ruza matnlari, har xil adabiyotlar, ma’ruza daftari.


Ishni bajarish tartibi:
1–topshiriq. Quyidagi bandlarda berilgan amaliy topshiriqlarni bajaring:
a) NC dasturini ishga tushirish va dasturdan chiqish buyrug’ini bajaring.
b) NC dasturining chap va o’ng oyna (panel)larining o’rnini almashtirish, ekrandan olish hamda qo’yish buyruqlarini bajaring.
с) NC dasturida joriy diskdan katalog ochib uning ichida fayl hosil qiling.
d) Hosil qilingan katalogni disketaga ko’chirish amalini bajaring.
e) Chap va o’ng oynalarning turli ko’rinishlariga o’tkazing keyin ularni dastlabki holatiga qaytaring.
f) O’zingiz hosil qilgan fayllarni yashirin holatiga (atribut holati)o’tkazing, va undan voz kechish buyrug’ini bajaring.

2-topshiriq. Quyidagi variantlar bo’yicha taklif etilgan ma’lumotlarni NC dasturining matnlarni qayta ishlash muharriri yordamida kiritish, tahrirlash, xotiraga saqlash, saqlangan ma’lumotni qayta ekranga chiqarish amallarini bajaring:

1. 
   O’zbekiston Respublikasi hududi, tarkibi va jahondagi tutgan o’rni haqida ma’lumot.
   
2. 
   O’zbekiston Respublikasi poytaxti haqida ma’lumot.
   
3. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidenti haqida ma’lumot.
   
4. 
   O’zbekiston Respublikasi Davlat bayrog’i haqida ma’lumot.
   
5. 
   O’zbekiston Respublikasi Davlat Gerbi haqida ma’lumot.
   
6. 
   O’zbekiston Respublikasi Davlat madhiyasi haqida ma’lumot.
   
7. 
   «Ta’lim to’g’risida» gi Qonun haqida ma’lumot.
   
8. 
   «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» haqida ma’lumot.
   
9. 
   O’zbekistonda faoliyat ko’rsatayotgan Vazirliklar haqida ma’lumot.
   
10. 
    O’zbekistonning viloyatlari haqida ma’lumot.
    
11. 
    O’zbekistonning yirik shaharlari haqida ma’lumot.
    
12. 
    O’zbekistonning ishlab chiqarish faoliyati haqida ma’lumot.
    
13. 
    O’zbekistonning avtomobil sanoati haqida ma’lumot.
    
14. 
    Toshkent shahridagi kinoteatrlar haqida ma’lumot.
    
15. 
    Toshkent shahridagi teatrlar haqida ma’lumot.
    
16. 
    Toshkentdagi Oliy o’quv yurtlari haqida ma’lumot.
    
17. 
    Toshkent shahri tumanlari haqida ma’lumot.
    
18. 
    Toshkent shahridagi metropoliten haqida ma’lumot.
    
19. 
    Sirdaryo viloyati tumanlari haqida ma’lumot.
    
20. 
    Guliston shahri tarkibiy tuzilishi haqida ma’lumot.
    
21. 
    Guliston shahridagi yirik tashkilotlar haqida ma’lumot.
    
22. 
    Guliston shahridagi banklar haqida ma’lumot.
    
23. 
    Guliston shahridagi yirik ko’chalar haqida ma’lumot.
    
24. 
    Guliston shahri kollej va litseylari haqida ma’lumot.
    
25. 
    Guliston shahri o’rta maktablari haqida ma’lumot.
    

Tekshirish uchun savollar:

1. 
   NC dasturini ishga tushirish tartibi nimalardan iborat?
   
2. 
   NC dasturi qanday maqsadlar uchun mo’ljallangan?
   
3. 
   NC dasturining yaratilish tarixini so’zlab bering?
   
4. 
   Quyidagi amallarni NC dasturining qaysi buyruqlari yordamida bajarish mumkin:
   

• 
  Fayl yaratish.
  
• 
  Faylni o’qish.
  
• 
  Faylni tahrirlash.
  
• 
  Faylni bir diskdan ikkinchi diskga nusxalash (ko’chirish).
  
• 
  Fayl nomini o’zgartirish.
  
• 
  Faylni o’chirish.
  
• 
  Katalog yaratish.
  
• 
  Diskdan faylni tez qidirib topish.
  

5. NC menyusiga murojaat qiling va uning tarkibi nimalardan iborat.
6. NC ishchi oynasi tashkil etuvchilarini ekrandan olish va qo’yish amallari qanday bajariladi?
7. NC dasturidan chiqish uchun qanday amallar bajariladi?
Adabiyotlar:

1. 
   Sh. Yusupov, N. Abdurahimov «Norton Commander va Norton Utilities dasturlari», Toshkent: «Mehnat», 1994 yil.
   
2. 
   S. I. Raxmonqulova «IBM PC shaxsiy kompyuterida ishlash», Toshkent: «Sharq», 1996 yil.
   
3.