Ызбекистон Республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

D =R
1
 

 S
1
 + R 
2
 

 S 
2
 +……+R 
n
 

 S 
n
 
D – tashqi to`siq  konstruktsiyaning issiqlik inertsiyasi; 
R
1
,  R 
2
,  …  R 
n
  –  tashqi  to`siq    konstruktsiyaning  alohida  olingan  har  bir 
qatlamining issiqlik o`zatuvchanlik qarshiligi. 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
164 
20- Ma`ruza 
Mavzu: Isitish tizimlarining elementlari – quvurlar, isitish asboblari, 
jihozlar. Isitish asboblarining issiqlik hisobi.(4-soat) 
Reja: 
20.1. Isitish tizimlarining elementlari. 
20.2. Quvurlar, isitish asboblari, jihozlar. 
20.3. Isitish asboblarining issiklik hisobi. 
 
20.1. Isitish tizimlarining elementlari. 
Isitish tizimining asosiy konstruktiv elementlari uch turga bo`linadi: 
1. Issiqlik manbai - issiqlik hosil qiluvchi element (qozon); 
2.  Issiqlik  tashuvchi,  ya`ni  issiqlik  manbasidan  isituvchi  asboblarga  issiqlikni 
tashuvchi element (issiqlik tashuvchi quvurlar); 
3. Isitish asbobi ya`ni, xona ichiga muljallangan issiqlik tarqatuvchi element (1.1-
rasm). 
Issiqlik  tashuvchilar,  moddalar  quvurlararo  harakatda  bulib  ular  suyuq  va  gaz 
holatida bo`ladi. Bunday issiqlik tashuvchilar sifatida suv va boshqa suyuqliklar, gaz 
bo`lsa  - bug`, havo gaz ishlatilib, bularni issiqlik tashuvchi deb ataladi. 
 Isitish tizimlari va asboblari oldidagi asosiy vazifa shundan iboratki, bu qurilmalar 
binolardagi har bir xonaga avval hisoblangan issiqlik miqdorini bermoqligi kerak. Bu 
issiqlik  miqdorini  har  bir  bino  uchun  qishki  davrining  eng  sovuq  davridagi  tashqi 
havoning hisobiy harorat miqdori t
t.h.
 - uchun xonalarni issiqlik balansi hisoblanib bu 
tenglik uchun  isitish sistemasini hisobiy  issiqlik quvvati  aniqlanadi. Har qanday  qu-
rilma  yoki  uskunalar  oldiga  qo`yilgan  talablar  qatori  isitish  tizimlariga  ham  ayrim 
ma`lum  darajadagi  quyidagi  talablar  qo`yiladi:  1.  Sanitariya-gigienik  talab  –  bunda 
to`siq    konstruktsiyalarning  ichki  sirtini  va  ichki  havo  haroratini  talab  etilgan  dara 
jada xona tarxi va balandligi bo`yicha havo harakatini ruxsat etilgan ko`rsatgichda va 
isitish asboblarining sirt haroratini cheklangan chegarada ushlash kerak bo`ladi;  
2.  Iqtisodiy  talab  bulib,  bunda  isitish  tizimlari 
uchun  sarf  bo`ladigan  metall  miqdorini  va 
ishlatish  jarayonida  issiqlik  energiyasini  iloji 
boricha tejash; 
3.  Me`morchilik  va  qurilishi  bobidagi  talab  – 
bunda  xonalar  ichidagi  isitish  jixozlari  xona 
interyeriga  mos  kurinishga  ega  bo`lishi,  ixcham, 
boshqa  uskuna  va  qurilish  konstruktsiyalariga 
uyg`unlashgan  bo`lishi  va  binoning  umumiy 
qurilish  muddati  bilan  chambarchas  bog`langan 
bo`lishi lozim; 
4.  Isitish  tizimlarining  qurilish  jarayoni, 
(montaji) bobidagi talabda mayda va kichik detal , 
uskuna va bog`lamlar soni kamroq bo`lishi; ularni 
tayyorlashda 
mexanik 
asboblar 
yordamida 
tayyorlanishini 
ta`minlash; 
montaj 
qilishda 
unifikatsiyalangan tugunlarni qabul qilish kabi talablar kiradi; 
5.  Texnik  talablarga  isitish  tizimlarining  ishlatilish  davrida  samarali  ishlashini 
2 
3 
1 
 
 
1