Ызбекистон Республикаси =ишло= ва сув хыжалиги вазирлиги

Томчилатиб суғориш. 
 
Токзорларни суғоришнинг замонавий 
янги усули. Унинг бошқа суғориш усулларидан авзаллиги шундаки, бунда 
сув ҳар бир ўсимликка белгиланган миқдорда автоматлаштирилган тарзда 
берилади.
Томчилатиб суғориш
тизимига махсус сув ҳавзаси, сув 
босимини ҳосил қиладиган минора, сув ўтказувчи шланглар лура орқали 
сувни босим билан хайдовчи насослар, сувни керакли миқдорда томчилаб 
оқишини тартибга солувчи учликлар ва ҳ.к. киради. Ҳавзадаги сувни бир 
сутка давомида яхшилаб тиндириш лозим. Суғориладиган токзорнинг ҳар 
бир қатори бўйлаб темир-бетон устунлар ва пастки симбағазга полиэтилен 
қувурчалар осиб боғланади ва ҳар бир ток тупга бериладиган сув 
миқдорини сув белгиланган миқдорда тартибга солувчи сув томизгичлар 
ўрнатилади (уларнинг сони токнинг ёши, тупроқ механик таркибига қараб 
1-
2 та бўлиши мумкин).
Сув томизгичлар бевосита тупроқ юзасига, ток танасига яқин қилиб 
жойлаштирилиши ҳам мумкин. Суғориладиган токзорга тупроқ намини 
қайд этувчи ўлчов асбоби ўрнатилиб, у бутун тизимни ишга туширувчи 
ҳамда тўхтатувчи пультга уланган бўлади. Агар тупроқ намлиги керакли 
даражадан камайиб кетса, тизим автоматик тарзда ишга тушиб, сув 
томчилагичлар орқали ўсимликка кела бошлайди. Тупроқ нами 
белгиланган даражага етгач, тизим автоматик тарзда тўхтайди.
Топшириқлар: 1. Токзорларни суғориш усуллари, муддатлари ва 
суғориш меъёрлари ҳақида умумий маълумотлар билан танишиш. 
2. ~ужум ўсиш фазасида токзордаги тупроқ намлиги 70 % бўлса, 
суғориш меъёрини ҳисобланг. 
3. 
Агар тупроқ ҳажм бирлигидаги оғирлиги Vқ 1,4 олинган, дала нам 
сиғими (Р) ва тупроқни суғоришдан олдинги намлиги (В) нинг бир-
биридан фарқи тупроқ абсолют қуруқ массасига нисбати 8 % тенг бўлса, 
бир гектардаги токзорни 80см чуқурликда намланиши учун суғориш 
меъёрини 8-жадвал бўйича аниқланг. 
Тошкент вилояти бўз тупроқ шароитида ҳосилли токзорларни 
суғоришда Алиготе нави учун токзор майдони 50 га, режалаштирилган 
ҳосилдорлик 80 ц бўлса, суғориш меъёрини аниқланг. 
Суғориш меъёрини ҳисоблашда ўсимлик учун қулай бўлган актив 
фойдали тупроқ намлиги вегетациягача 1100м
3
бир гектарига ташкил 
66 

---

этади, вегетация давридаги тупроққа тушиб сингадиган ёғингарчилик 
75мм (бир гектарига 750м
3
) ни ташкил қилади (7-жадвалда кўрсатилган 
навлар учун сув истеъмол қилиш коэффициенти кўрсатгичлари миқдори 
маълумотлари берилган). 
10 га кўчатзорни суғориш учун вегетацион даврида сув истеъмол 
қилишни ҳисобланг. Кўчатзор майдони Ўзбекистоннинг жанубий 
районида жойлашган, кўчатзор қаторлари орасидаги масофа 1,5 м. 
Тошкент вилояти шароитида ёши уч йиллик ва ҳосил берадиган 
токзорларни суғориш режасини тузиш.