Ызбек диалектологияси


Transkriptsiyaning tuzilishi



Download 2,04 Mb.
bet7/117
Sana14.04.2022
Hajmi2,04 Mb.
#551190
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   117
Bog'liq
portal.guldu.uz-O`quv-uslubiy majmua (1)

Transkriptsiyaning tuzilishi. Tilshunoslikda keng miqyosda qo’llanadigan latin alfaviti asosida tuzilgan transkriptsiya xalqaro fonetik alfavit (Mejdunarodno’y foneticheskiy alfavit - MFA ) nomi bilan yuritiladi. Rus grafikasi asosida tuzilgan transkriptsiyalar turkshunos va russhunoslarning ishlarida keng tarqalgandir. Lekin o’zbek tilining dialekt va shevalarini o’rgangan turkolog va o’zbekshunoslar o’z ilmiy ishlarida turlicha transkriptsiya belgilarini qo’llaganlar. Ba’zilari lotin alfavitidan foydalangan bo’lsa (prof E.D.Polivanov ishlariga qarang ), ba’zilari rus grafikasi asosida tuzilgan transkriptsiyalardan foydalangan (prof.A.K.Borovkov, prof.V.V.Reshetovning ishlariga qarang).
Shevalarda uchraydigan har bir tovushni ifodalash uchun transkriptsiyada ayrim belgi olish talab qilinadi. Ammo shuni aytish kerakki, mavjud transkriptsiya sistemalari bu talabga to’liq javob bera olmaydi. Ayrim hollarda bosmaxona imkoniyatlarini hisobga olib, bir tovush uchun ikki harf ishlatilishi ham uchraydi. Masalan, ng va dj mustaqil fonemalarning ikki harf bilan birikishi kabi.
Kitobda ishlatilgan transkriptsiya. Bu kitobda ishlatilgan transkriptsiya sistemasida o’zbek alfavitidagi e, yo, yu, ya dan tashqari hamma harflar qo’llandi. Yolashgan harflar transkriptsiyada tovushlar birikmasi orqali quyidagicha beriladi:
e-ye, ye, yo.
yo- yo.
Yu- y, yu.
Ya- yə, ya.
Boshqa alfavitlardan ,ə,o’, θ belgilari olindi. Bulardan  va θ belgilari shu unlilarning oldingi qator ekanligini (yumshoqligini) ko’rsatadi. gl, q θl kabi.
Unlilar. Unli tovushlar uchun quyidagi transkriptsion belgilar olingan:



Tilning ko’tarilish o’rniga ko’ra

Oldingi qator (til oldi)

Indifferent (oraliq) tovushlar

Orqa qator (til orqa)




Lab-
lan-
ma-
gan

Lab-lan-
gan

Lab-
lan-

Download 2,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   117




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish