Ызбек диалектологияси

Fe’l shakllari (tuslanish).
O’zbek shevalaridagi tuslovchi affikslarning (shaxs-son affikslari) uch tipi quyidagi shakllarga ega;
I tip I -m - k | v,-vuz| -vuze | uze
tuslovchilar II -n -(‘) n’z | () nz | :z
III- - - -
II tip I -men, -man - (‘) n’z | () nz
tuslovchilar II -sen, san -s’z | sz | sle |

III tip I -ay | ey I -shaxs:

Tuslovchilar II - Nol -g’n | k’n |g’n |qn ayo’q | Eyik, -’ylu:, i: yk | o’: yq|
III -s’n | sn | sun | sYn -su|sY - aylq |
Eyl’k

• 
  -’ynu:,
  
• 
  -alo’ | Eli
  

II shaxs: ‘n, - ‘n, -
‘nler, -nlar, -i: yle-yler-ynar
III shaxs: -sun, -sYn, -s’n, -sn.
Ravishdosh shakllari: -p | ‘p | p| ‘b| b:
-a | e | y;
-g’ncha, -qncha, -k’nche, gnche:
-g’anO’o’, qano’|, ken’, gen’.
-/ncha, qncha, -go’nche; -knche:
-g’ano’, -qano’, -ken’, -gen’.
-gchi: - g’chi:
Sifatdosh shakllari: -gen | ken | g’an | qan;
-r | ur | ar | er:
-adjak | adjaq;
-gch | kch, (blg’ch edem - bilag’on odam);
- u: ch | Y:ch’.
Harakat nomi shakllari: - maq | mek ;
-shi | ‘sh | sh | ush | Ysh;
- v | uv | Yv.

Fe’l zamonlari bilan bog’liq shakllar haqida

O’tgan va kelasi zamon fe’llarining hosil qilinishi bo’yicha shevalar bir-biridan jiddiy farq qilmaydi. Ma’lumki, bunday fe’llar ravishdosh va sifatdosh shakllari va tuslovchi affikslarning qo’shilishidan hosil bo’ladi. Hozirgi zamon fe’llarida tuslovchi affiksdan oldin qO’llanadigan zamon ko’rsatkichlari shevalarda turlicha bo’ladi. Masalan, bu shaklda Toshkent shevasida -vet (keyingi «t» undoshi regressiv assimilyasiyaga uchraydi), Buxoro shevalarida -ep, «j» lovchi shevalarda -djatr, vatr, Xorazm shevalarida -yatr, qorabuloq shevasida -ayt | boraytmo: borayotirman, keleytme - kelayotirman) va boshqalar.
So’z yasalishida ham o’ziga xos xususiyatlar ko’zga tashlanadi. O’zbek adabiy tilidagi so’z yasovchi affikslarning rang-barang fonetik variantlari bilan birga shevalarning bevosita o’ziga xos yasovchi affikslari mavjud. Ayrim namunalar- al (Xorazm) - saral (sarg’ay), azal (ozay), -don, - axshamadon -mek (Andijon, Forg’ona)- kekmek-ko’kat va boshqalar.