Ызбек диалектологияси

3-amaliy mashg’ulot.
Turkiy tillar. O’zbek xalq shevalarining tasnifi masalasi
Darsning maqsadi: V.V.Radlov, F.E.Korsh, N.A.Baskakov va boshqalar tomonidan turkiy tillarning o’rganilishi, tsniflari, ular ichida o’zbek tilining o’rni nufuzi masalasini talabalar ongiga singdirish. Talabalarni ijodiy fikrlashga jalb etish.
IDENTIV O’QUV MAQSADI
1.1.O’tmishda Turkiy tillarning tasnif qilinganligini akademik V.V.Radlov, I.Zarubin kabi olimlar asarlarini o’rganish orqali bilib oladi.
1.2.Turkiy tillarni uch yo’nalish: etnik, tarixiy-genitek, lingvoterritorial asosidagi tasniflar isbotlaydi.
1.3.Tasnifning asoslarini va eng muhim tasniflarining saviyasini o’rganadi.
Ishni bajarish tartibi:
1.Turkiy tillar oilasiga kiruvchi xalqlarning tarqalish hududini aniqlash.
2.V.V.Radlov, Ser Ali Lapin, Korsh, Bogoroditskiy kabi olimlar tasnifidan o’zbek tiliga aloqador qismini aniqlang va izoh bering.
3.Tasniflarning bo’linishi sabablarini o’rganib, amaliy soatlarda so’zlab bering.
4.Mavzu bo’yicha 5 ta ko’rgazmali qurol tayyorlash.
5.Olimlar tomonidan qilingan tasniflarni o’rganish va ularning bir-biridan farqlarini bilib olish.
6.G’ozi Olim tasnifini amaliy jihatdan o’rganish va uning qismlarini farqlay bilish. G’ozi Olim tasnifidagi turk-barlos shevalari va qipchoq shevalari o’rtasidagi tafovutni daftarga yozib amaliy soatda so’zlab berish.
7.Tasniflar yuzasidan kartotekalar tayyorlash va 5 ta ko’rgazmali qurol ishlashni talabalarga vazifa qilib topshirish.
8.O’zingiz yashab turgan qishloq, shahar, tuman shevasi tasnif bo’yicha qaysi biriga aloqadorligini isbotlang.
9.XX asrning ikkinchi yarmida o’zbek shevalarini o’rgangan olimlarning asarlarini konspektlashtirish.
10.Milliy istiqlol va o’zbek xalq shevalari mavzusida referat ishini yozish (ijodiy holda).
11.O’zbek dialektologiyasining yarim asrlik yutug’i mavzusida dialektologik xarita tuzish.
12.O’zbek shevalarining 60-yillardan so’nggi yutuqlari haqida fikringizni yozma bayon qiling.