Iyerarxiya prinsipidan foydalanib matematik modellar qurish

Nazorat savollari.

1. 
   Imitatsion modellashtirishni predmeti nimadan iborat?
   

1. 
   Modellashtirish vositalari deyilganada nimani tushunasiz va uni kanday turlarini bilasiz?
   

2. 
   Modelni adekvatligini tekshirish deyilganda nimani tushinasiz?
   
3. 
   Model bilan tajribalarni rejalashtirish nimani anglatadi?
   
4. 
   Modellashtiriladigan obyektni kup kutibli kurinishda tula tasvirlash.
   
5. 
   Indentifikatsiyalash masalasi kanday kuyiladi?
   
6. 
   Obyekt va model chikishlar orasidagi tafovutlik funksiyasi deyilganda nimani tushunasiz?
   
7. 
   Indentifikatsiya masalasini optimallashtirish masalasiga keltirish.
   

9 MARUZA
JAMIYAT RIVOJLANISHINING DEMOGRAFIK MODELI.
Reja

1. 
   Demografik ko‘rsatkichlar tizimi va bandlik siyosati
   
2. 
   Demografik o‘sish tendensiyalari va omillari tahlili.
   
3. 
   Aholi soni, tug‘ilish, o‘lim va migratsiya sonining prognozlash usullari va modellari.
   
4. 
   Aholi soni va mehnat resurslarining o‘sishini prognozlash.
   

Tayanch iboralar: model, jarayon, funksional model, strukturali model, optimallashtirish, regression model, korrelyasion model, modellashtirishda turli yondashuvlar ziddiyatsizligi, model turlari.

1. 
   Demografik ko‘rsatkichlar tizimi va bandlik siyosati
   

Demografik prognozlash tarixi ko‘p tomonlama amaliyot, hukumat, davlatning turli hil organlarining aholi to‘g‘risidagi ma’lumotlariga bo‘lgan ehtiyoji, jamiyatning rivojlanishida demografik omil rolini tushunish, matematik, statistik, iqtisodiy sohalardagi ilmiy izlanishlar orqali belgilangan.
«Demografik kelajakni» aniqlashga bo‘lgan birinchi urinishlar aholining miqdori va uning yosh-jins o‘zgarish tempi uzoq muddat davomida o‘rtacha o‘zgarmagan sharoitda aholining umumiy sonining istiqbolidagi miqdorini aniqlash bilan bog‘liqdir, Ko‘pgina G‘arbiy Yevropa mamlakatlarida 20-asrning boshlarida tug‘ilish-o‘lim yuqori bo‘lganligi uchun aholining yosh-jins struturasi deyarli barqaror bo‘lgan.
Demografik prognozlar dunyoning ko‘pgina mamlakatlarida hisoblab boriladi. Ularni tizimli ravishda BMT nashr qilib boradi
Demografik prognoz – bu ilmiy asoslangan holda aholining kelajakdagi asosiy harakat parametrlarini va demograif holat (umumiy soni, yosh-jins va oilaviy strukturasi tug‘ilish , o‘lim migratsiya) larini ko‘ra olishdir. Demografik prognozlashning zaruriyati umumiy ijtimoiy-iqtisodiy jaryonlarni rejalashtirish va prognozlash bilan bog‘liqdir. Demografik prognozlarsiz ishlab chiqarish va iste’mol tovar va xizmatlarininig, turar joy binolarining qurilishining, ijtimoiy infrastuzilmaning rivojlanishining, tibbiyot, ta’lim va nafaqa tizimining, geosiyosiy muammolarni hal qilishning istiqbollarni tasavvur qilish qiyin. Shuning uchun ham aholining umumiy soni va strukturasi dinamikasini, oilalarning miqdori va strukturasi, alohida demografik jarayonlarni prognozlash faoliyati halqaro, davlat va nodavlat organlar, tashkilotlar va ilmiy institutlarning ajralmas qismini tashkil qiladi. O‘zbekistonda doimiy istiqomat qilayotgan aholi soni 2011 yilning boshida 28,5 million kishini tashkil etdi. Bu ko‘rsatkich 1990- 2010 yillar mobaynida 8,2 million kishiga ko‘paydi yoki 1,4 barobar oshdi.
1990-2010 yillarda O‘zbekiston Respublikasi aholisining soni, million kishi

Aholining o‘rtacha umr ko‘rishi, yosh

Onalar va go‘daklar o‘limi ko‘rsatkichlari

O‘zbekiston Respublikasi aholisining yosh tarkibi, foizda

Yurtimizda jismoniy va ma’naviy barkamol avlodni tarbiyalashga qaratilgan puxta o‘ylangan demografik siyosat natijasida aholining yillik o‘rtacha o‘sishi keyingi yillarda barqarorlashib, o‘tgan asrning 80-yillaridagi 2 foizdan ziyod ko‘rsatkich o‘rniga 1,4 foiz darajasida qayd etilmoqsa.
Mamlakatimizda ijobiy demografik jarayonlar aholining yosh tarkibini ham optimallashtirishni taqozo etdi. Bu jarayonda O‘zbekiston yoshlar mamlakati sifatidagi maqomini saqlab qolmoqda, aholining o‘rtacha yoshi 26,9 yoshni tashkil etmoqda.

2.