Iv-семестр мавзулари ХI-ХV асрларда Англия


ХII-XV асрларда Рус давлати



Download 163,34 Kb.
bet9/22
Sana23.06.2022
Hajmi163,34 Kb.
#695293
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   22
Bog'liq
урта аср 2 ярим маърузалари

ХII-XV асрларда Рус давлати
Асосий саволлар:
1. Русда феодал таркоклик.
2. Мугул татар истилоси хамда немис ва швед боскинчиларига карши кураш
3. Рус ерларининг Москва теварагида бирлашуви
Таянч иборалар: Феодал таркоклик, Киев Руси, князликлар, Буюк Новгород, Владимир-Суздаль князлиги, мугул-татарлар,немис ва швед рицарлари, дворян ва черков ер эгалиги, Москва юксалиши, Куликово жанги, марказлашган давлат, Рус маданияти. 1-асосий савол: Русда феодал таркоклик. Укитувчининг максади: Русда феодал таркоклик сабаблари ва мохиятини тушунтириш, Киев Русидаги мустакил князликлар хакида маълумот бериш, Буюк Новгороднинг ахамиятини очиб бериш, Владимир-Суздаль ери хакида маълумот бериш, Рус сиесий тузумини тушунтириш, феодал ер эгалиги хакида гапириб бериш.
ИДЕНТИВ УКУВ МАКСАДЛАРИ: 1.1.Русдаги феодал таркоклик сабаблари ва окибатини очиб беради. 1.2. Буюк Новгороднинг тутган урнини тушунтиради. 1.3.Русдаги мустакил князликларни билади.
1.4. Москва шахрига качон асос солганлигини билади. 1.5 Киев Руси хамда унинг таркибидаги князликлар ижтимоий-иктисодий хаети хакида тушунчага эга булади.
1-асосий савол баени: 1Х асрнинг урталарида вужудга келган кадимги Рус давлати пойтахти Киев шахри булган. Славян кабилалари феодал жамиятига уругчилик жамоасининг емирилиши натижасида утдилар. Киев Русининг иктисодий ва маданий тараккиетида Византиянинг роли нихоятда катта булган. Рус ерларида Х1 аср охири-ХII аср бошларида феодализм узил-кесил урнатилди. Мамлакатда боланган иктисодий тараккиет, унинг турли кисмларида йирик ер эгалари, князь ва боярларнинг кучайишига олиб келди. Киевдан узокдаги ва эндиликда етарлича ривожланган Новгород, Полоцк, Смоленск, ростов, Суздаль, Рязань каби йирик шахарлар уз вилоятларининг мустакил марказлари булишга интилишар эди. Владимир Мономах ва унинг угли Мстиславнинг кипчокларга карши харбий юришлари, уларнинг хавфини вактинчалик булсада бартараф этди ва марказий харбий бирликка бирмунча зарурият булмай колди. Йирик шахарларнинг боярлари бундан фойдаланиб, Киевга карам булмаган мустакил князликлар барпо килишга кумаклашиб, айрим князларни узларига хукмдорликка таклиф кила бошладилар. Князларнинг 1097 йили Любечда булган съезди: «хар ким уз юртига эга булсин» деб карор чикарди. Бу эса феодал таркоклиги бошланишини тантанали равишда эълон килиниши эди. Солномачи 1132 йили «бутун Рус ери булиниб кетди» деб езган эди. Русда феодал таркоклик даври бошланди. Киев Руси буюк князлари хокимиятининг заифлашувига жанубий вилоятлардаги тушкунлик хам сабаб булди. Киев ва унинг атрофидаги ерларга турли князликларнинг тахдтди, шунингдек кучманчи половецлар хужумлари тухтовсиз давом этарди. Натижада ХП асрдан бошлаб куплаб дехконлар ва шахар ахолиси тинчрок жойларни ахтариб, жануби-гарбий ва айникса шимоли-шаркий, Волга-Ока дарелари хавзасига куча бошлади. Янги ерларда тез орада шахар ва кишлоклар барпо этилиб, улардаги ахоли сони купайиб борди. Киев Русидан мустакил князликлар: Чернигов, Полоцк, Переяслав, Галицк, Волинск, Смоленск, Рязань, Ростов-Суздаль, Новгород ери, Киев князлиги ва бир катор майда князликлар ташкил топди. Хар бир князлик бутунлай мустакил булиб, узининг ички тартибларинигина эмас, балки ташки сиесат олиб бориши, уруш ва тинчлик муаммоларини хал этиш хукукларига хам эга эди. Русдаги феодал таркокликнинг туртта салбий хусусиятини алохида курсатиш лозим: 1) узаро феодал урушларининг тухтовсиз булиши; 2) мамлакат мудофаа кобилиятини заифлашуви; 3) князликларнинг ворислар орасида таксимланиб янада майдалаша бориши; 4) князлар ва махаллий боярлар орасида низоларнинг кучайиши холлари руй берди. Новгород ери Киев билан очикдан-очик алокасини узган биринчи мустакил князлик булди. Кичкина калъа сифатида пайдо булган Новгород Х1 асрга келиб факат Рус ерларининг эмас, балки Европанинг хунармандчилиги ва савдоси юксак ривожланган шахарларидан бирига айланди. Шахар муйналарга бой шимолий-шаркий районларга хукмронлик киларди. Новгород бир неча савдо йулларининг кесишган ерларида жойлашгани, унинг Болтик денгизи оркали Европа, Волга дареси ва Каспий денгизи оркали эса Осие мамлакатлари билан халкаро савдо алокаларини олиб бориши имкониятини яратди. Шу сабабдан новгородда яратилган халк огзаки ижоди асарлари кахрамонлари кемасоз-денгиз сайехлари Садко ва Василий Буслаевлар булган. Х1 асрда Новгородда анъанага кура князь-ноиб Киев Буюк князининг катта угли булган. Лекин бора-бора боярларнинг мавкеи ошиб, улар князь хокимиятини чеклаб куйганлар ва Новгород боярлар республикасига айланган. Новгородликлар вечеси 1136 йили Мономахнинг невараси –Всеволод Мстиславични князликдан четлатиб камокка олишга карор килган. Шу вактдан бошлаб шахар бутунлай феодал республикасига айланади. Новгороднинг сиесий хаетида , халк вечесида зодагон боярлар ичидан сайланадиган шахар хокими ва «шахар кенгаши» ва сайлаб куйиладиган епископ бош ролни уйнарди. Москва, Рус ерларидаги Киев, Галич-Волинь, Владимир –Суздаль князликларида
хам XII –XIII асрлар боярларнинг князларга карши кураши остида утди. Жумладан, Владимир Мономахнинг угли Юрий Долгорукий XII асрда Руснинг шимолийшаркида Волга ва Ока дарелари орасига кучиб келиб жойлашган хамда махаллий туб фин-угор кабилалари билан якинлашаетган ахолига князлик киларди. ВладимирСуздаль ерларида XI-XII асрлар давомида: Ростов, Суздаль, Ярославль, Владимир, Юрьев, Дмитров каби шахарларга асос солинди. Князлик ерларидаги Кучков кишлогида 1147 йилнинг бахорида Юрий Долгорукий Киев устидан эришилган галабалардан бирини нишонлаган. Москва деб атала бошлаган бу жойда 1156 йили егочдан биринчи калъа курилди. Юрий Долгорукийнинг авлодлари Владимир ерларида ва Москвада Иван 1У Грознийга (1584 й) кадар хукмронлик килдилар. Владимир –Суздаль князлиги келажакда рус ерларининг бирлашишига асос булди. Москва Х1У асрда ана шу бирлашиш жараенининг марказига айланди.
НАЗОРАТ ТОПШИРИКЛАРИ: 1.Русда феодал таркоклик сабабларини тушунтиринг 5. Киев Русидаги мустакил князликлар номини санаб беринг. 6. Киев Русида Киев билан алокасини узган биринчи мустакил князлик номини топинг: А)Буюк Новгород В) Владимир Суздаль С) Галич-Волинь Д) Москва Е) Рязань 7. Москва шахрига ким ва качон асос солганлигини курсатинг. А) Юрий Всеволодович В) Владимир Мономах С) Всеволод Мстиславич Д) Юрий Долгорукий Е) Иван 1У Грозний 6.) 1136 йилда 7.) 1147 йилда 8.) 1156 йилда 9.) 1584 йилда 10.) 1223 йилда 8. Юрий Долгорукий ва унинг авлодлари _______________ерларида ___________________кадар хукмронлик килдилар.
2-асосий савол: Мугул-татар истилоси хамда немис ва швед боскинчиларига карши кураш
МАКСАД: Мугулларнинг Россияга бостириб киришива хужумлари хакида гапириб бериш, Ботухон томонидан Рус ерлари харобазорга айлантирганлигини очиб беради, Немис рицарлари ва шведларнинг Новгородга бостириб киришини еритиш, Александр Невский жасорати хакида гапириб бериш,»Муз устидаги жанг» ахамиятини очиб бериш, талабаларга барча халклар уз кахрамон ватанпарварлари билан гурурланишини тушунтириш, байналмилалчиликни тарбиялаш.
ИДЕНТИВ УКУВ МАКСАДЛАРИ: 1.6. Русларнинг мугул-татарларга карши курашини очиб беради. 1.7. Тарихий ахамиятга эга булган жанглар санасини ва тафсилотини билади. 1.8. Рицарларнинг Рус ерларини эгаллаши сабабларини тушунади. 1.9. Александр Невский жасоратини очиб беради. 1.10. «Муз устидаги жанг» ахамиятини билади.
2-асосий савол баени: Урта Осие ва Кавказ орти ерларини босиб олган Чингизхон Русь ерларига 1223 йили бостириб келди. Кипчок хонларининг ердам сураб килган мурожаатларига жавобан жанубий рус князларининг дружиналари Калка дареси буйида душманка рупара булди. Мугул-татарлар гуе чекинган булиб, рус дружиначиларини чалгитиб, уз отлик аскарлари учун кулай майдонга чикиб олиб, уларни тула маглубиятга учратдилар. Асир олинган князь ва дружиначилар устига тахта бостирган голиблар, унинг устида утириб базм курдилар. Шундай кейин мугуллар Волга орти даштларига йул олиб у ерда бир неча йил давомида Шаркий европага янги юришларга тайергарлик курдилар. Мугул-татарларнинг Русга карши кенг куламдаги хужумлари 1237 йилнинг охирида бошланди. Уларнинг 140 минг кушинига Чингизхоннинг невараси Боту бошчилик килди. Русь ерларида давом этаетган феодал таркоклик мугул-татарларга кул келди. Дастлаб камал килинган Рязань шахри ахолисининг мардонавор каршилиги кучлар тенг эмаслигидан натижа бермади. Владимир князи узига ракиб хисобланган Рязанга ердамга келмади. Мудофаачиларнинг катъиятидан газабланган Боту шахарни бутунлай вайрон килишни буюрди. Шимолий-шаркий Руснинг ичкарисига силжий бошлаган душман лашкарлари Коломна остоналаридаги жангда рус дружиначиларини енгиб, Москвани эгалладилар. Боту кушини 1238 йилининг февраль ойи давомида Волга ва Ока дарелари хавзасидаги 14та рус шахрини, жумладан Владимирни вайронага айлантирди. Владимир князи Юрий Всеволодович кушини март ойида Сити дареси якинидаги жангда тор-мор килинди, князнинг узи халок булди. Бутунлай вайрон килинган Владимир-Суздаль князлиги шахар ва кишлокларида минг-минглаб ахоли халок булди, куплаб кулезмалар, моддий маданият дурдоналари ендириб юборилди. Янги юришлар 1239 йилда бошланиб, Ботухоннинг асосий кушинлари Русь ерларининг жанубий кисмига зарба берди. 1240 йили киев камал ва шиддатли жанглардан кейин таслим булди. Жанубий Рус князликлари ерлари хам харобазорга айланти рилди. Босиб олинган ерларда Чингизхон тузган салтанатнинг булиниб кетган кисмларидан бири, янги давлат – Олтин Урта карор топди. Хозирги Астрахань шахри якинидаги Сарой шахри унинг пойтахти эди. XIII асрнинг урталаридан Рус князликлари Олтин Урда хонлигига карам ерлар сифатида, уларга катта улпон тулай бошлади. Энди князлар мугул хонларидан олинган ерликка биноан уз ерларини бошкарар, халкка зулм утказиб, улардан огир соликлар йигиб олардилар. Князларнинг узаро урушларида Олтин Урда хонлари уз манфаатларини кузлаб гох бирларига, гох бошкалдарига хомийлик килар, натижада яна оддий халкнинг кони тукилар, шахар ва кишлоклар енарди. Мугуллар истилоси рус ерларидаги иктисолдий тараккиетга катта салбий таъсир курсатди. Мамлакатда иктисодий ривожланиш секинлашди. XIII асрнинг бошларида Болтик денгизи киргокларида яшайдиган эст, лив кабилаларига карши немис феодалларининг урушларини Рим папалари Салиб юришлари деб эълон килди. Бу урушлар махаллий ахолини христиан католик динига утказиш байроги остида олиб борилди. Урушлар натижасида немисларнинг Ливония ордени рицарлари эстлар ерларини босиб олиб Новгород-Псков князлиги чегараларига якинлашиб колдилар. Болтикбуйи немис рицарлари билан хамкорликда хароакат килган швед феодалларининг катта кушини 1240 йилнинг езида Нева дареси буйлаб Новгород ерларига бостириб кирди. Новгород князи 18 ешли Александр Ярославич 1240 йил 15 июлда узининг унчаолик катта булмаган дружинаси билан шведлар кароргохига куккисдан хужум килди. Еш князь ва унинг довюрак дружиначилари курсатган жасорат туфыайли Александрга Невский деган фахрли ном берилди. Бу ном тарихда асрлар буйи сакланиб келмокда. Мугул-татар боскинидан четда булган новгород-Псковнинг бой ерлари немис рицарларини узига тортарди. Бу борада уларни хатто шведларнинг муваффакиятсизликлари хам тухтата олмади. Псков якинидаги Изборск калъасини 1240 йили олган рицарлар, Псков ноиби Твердила ва боярлар хоинлигидан фойдаланиб шахарни эгаллашди. Немис феодаллари уша йили кишдаек новгороднинг чегара районларига хам бостириб киришди. Новгороднинг душманга карши курашини
яна Князь Александр Невский бошкарди. Князь Суздаль кушини ердамида Псков ва унга карашли ерларни озод килди. Александр Невскийнинг немис рицарларига карши хал килувчи жанги 1242 йили 5 апрелда Чуд кули устида булиб утди. Унинг огир куролланган отлик немис рицарлари билан муз устида жанг килиши осон булиши хакидаги мулжали тугри чикди. Жанг бошланиши билан рицарларнинг пона шаклидаги асосий кучлари рус кушинининг марказига хужум килиб, уни ериб утмокчи булди. Буни олдиндан сезган Невский асосий кучларни канотда туплади. Марказни осонликча ериб утган немислар учун кутилмаган вокеа – ен томондан кучли хужум бошланиб, жанг такдирини хал килди. Бу жангда немис рицарларидан 500 киши халок булди. Куп утмай Ливония орденининг Новгородга келган элчиси рус ерларига даъво килишдан воз кечганликларини маълум килди. НАЗОРАТ ТОПШИРИКЛАРИ: 1.Чингизхон Рус ерларига качон бостириб кирганини топинг. А) 1147 йилда В) 1156 йилда С) 1223 йилда Д) 1237 йилда Е) 1238 йилда 2.Боту кушини ______йил феврал ойи давомида _______та рус шахрини вайронага айлантирди. 3.Шведлар Новгород ерларига качон бостириб кирганини топинг А) 1239 йилда В) 1240 1илда С) 1242 йилда Д) 1243 йилда Е) 1238 йилда 4.«Муз устидаги жанг» качон ва каерда булиб утганини курсатинг А) 1242 йили Чуд кули устида В) 1240 йили Изборск калъасида С) 1238 йили Волга дареси буйида Д) 1223 йили Калка дареси буйида Е) 1237 йили Ока дареси буйида 5. Немис рицарлари Рус ерларига бостириб кириш сабабларини очиб беринг.
3-асосий савол: Рус ерларининг Москва теварагида бирлашуви
МАКСАД: Русларда XIV-XV асрлардаги хужалик ахволини тушунтириб бериш, Дворян ва черков ер эгалигини очиббериш, шахарлар тараккиети хакида гапириб бериш, Русда ягона давлатни ташкил топиши сабабларини очмиб бериш, Куликово жангини окибатларини еритиш, Рус ерларининг марказлашиши жараенини очиб бериш, Русдаги маданият ривожи хакида тушунча бериш.
ИДЕНТИВ УКУВ МАКСАДЛАРИ: 1.6. Рус ерларидаги ижтимоий-иктисодий ривожини очиб беради. 1.7. Диний ва дуневий ер эгалигининг усишини еритади. 1.8. Рус князликларининг Москва теварагида бирлашишлари сабабини билади. 1.9. Куликово жанги тарихий ахамиятини очиб беради. 1.10. Русдаги маданияти ривожини хакида маълумотга эга булади.
3-асосий савол баени: Олтин Урда хавфи шароитида Ока ва Волга дарелари хавзасидаги урмонзор вилоятларга ахолининг кучиб келиши кучайди. Бу вилоятлардаги мавжуд буш унумли майдонлардан ташкари, куплаб урмонлар хам дарахтлари кесилиб, экинзорларга айлантирилди. Мазкур районларда дехкончилик ва чорвачилик билан бир каторда
хунармандчилик хам ривожланган. Буш ерларнинг етишмаслиги янги кочокларни Волга орти районларига утишга ундади. Ахоли келиб жойлашган ерлар феодалларнинг эътиборини тортиб, улар князлардан олинган ерликларга биноан ушбу ерларнинг хам хужайинига айландилар. Янги ерларда айникса черков ер эгалиги тез ривожланган. Худди шу жойларда XIV-XV асрлар давомида хозирги кунга кадар машхур Троице-Сергиев, КирилоБелозерский, Соловецкий монастирлари ташкил топган эди. Русда хам йирик ер эгалари узининг харбий хизматкорларига ерларнинг бир кисмини вактинчалик фойдаланишга булиб бера бошладилар. Натижада феодал ер эгалигининг янги шакли – ерни шартли равишда саклаш тартиби ва феодалларнинг янги тоифаси – дворянлар пайдо булди. Ер эгалари дехконларни крепостной карамликка туширишга интилдилар. Князлар фармонига биноан ХУ асрнинг урталаридан, дехконларни феодаллардан кетиш вактини йилига бир муддат –Юрий куни (26 ноябрь) билан белгилаб куйилди. Мугул-татарлар истилоси натижасида рус шахарлари огир татафотлар курган булсада, уларнинг тараккиети бутунлай тухтаб колмади. Жумладан ХУ асрнинг иккинчи ярмидан бошлаб хунармандчиликнинг турли сохаларида юксалиш бошланди. Харбий эхтиежларнинг усиши, айникса курилиш ва металлсозлик сохаларининг тараккиетини тезлаштирди. Аср охирига келиб ук отадиган куроллар ясаш марказлари пайдо булди. Шу пайтдан Москва шахри хунармандчилик марказига айланди. Новгород, Псков, Коломна, Кострома, Нижний новгород каби шахарлар иктисодий тараккиетида сезиларли силжишлар булди. Рус шахарларининг Шарк ва Гарб мамлакатлари билан савдо-сотик алокалари жонланди. Мамлакатда иктисодий юксалишнинг бошланиши, кишлок хужалигининг тараккиети, шахарларда хунармандчилик ва савдо-сотикнинг жонланиши турли вилоятлар орасидаги алокаларнинг кучайиши – рус ерларининг бирлашишига ердам берди. Мамлакатнинг бирлашишига ташки душманларга карши, аввало Олтин Урда хонлари зулмига карши кураш зарурияти куп жихатдан катта таъсир килди. Рус ерларини бирлаштирган “Россия” тушунчаси ХУ асрнинг охирида, шу жараенларнинг натижаси сифатида вужудга келди. Руснинг турли князлари XIII асрнинг охиридан рус ерларига хукмронлик имкониятини берадиган Олтин Урда ерлигини олиш учун кураш олиб бордилар. Дастлаб бу ерликни Тверь князлари кулга киритдилар. Лекин Х1У асрнинг бошидан юксала бошлаган Москва князлари хам ерликка эга булиш учун курашга киришдилар. Бу борадаги узаро кураш 1327 йили, Твердаги халк кузголонини бостиришда Урдага ердам берган Москва князи Иван Калитанинг (1325-1340) галабаси билан тугади. Олтин Урда Москва князига бошка рус ерларидан солик йигиш хукукини берди. Х1У аср 2-ярмида рус князлари орасидаги кураш яна кескин тус олиб, Олтин Урданинг рус ерларига янги хужумлари бошланди. Калитанинг невараси Дмитрий Ивановичнинг 1359 йили княз булиши рус князларининг узаро урушларида Москванинг галабаси билан тугашига имкон берди. Русларнинг мугул-татарларга карши урушларидаги биринчи ва мухим галабага хам князь Дмитрий эришди. Дастлаб 378 йили Рязань ерларидаги вокса дареси буйида Москва кушини мугуллар устидан галаба килди. Лекин хал килувчи жанг 1380 йили 8 сентябрда Дмитрий бошчилигидаги рус кушинлари билан Олтин Урда хони Мамай кушини уртасида Дон дареси сохилидаги Куликово майдонида булди. Жангни Мамайнинг отлик акскарлари бошлаб берди. Улар русларнинг олдинги сафларига хужум килдилар ва уни каттик жангда янчиб ташлади. Бир неча соат давом этган жангда урдаликлар князнинг марказдаги катта полкини ва кушиннинг чап канотиини сикиб куйишди. Жангнинг хал килувчи пайтида Серпухов князи Владимир Андреевич ва воевода Дмитрий Боброкларнинг пистирмадаги полки жангга киради. Рус отликлари душманнинг орка томонидан зарба беради. Натижада мугуллар кушини вахимага тушиб чекина бошлайди. Князь Дмитрий Ивановичга бу жангдаги галабадан сунг Донской номи берилди. Мугул-татарларнинг рус ерларидаги хукмронлиги Куликово жангидан кейин хам давом этди. Орадан куп утмай Олтин урда хони Тухтамиш 1382 йили куккисдан Москвага хужум килди. Бир канча вакт давом этган мудофаани шахар ахолисининг узи ташкил килди. Нижегородлик рус князлари воситачилигида шахарга, авф ваъда килиб кирган мугуллар уз сузларидан кайтиб катта киргин уюштирдилар. Душман
кетганидан кейин Москвадан 24 минг кишининг улиги топилди. Шахар деярли ениб кул булди. Кушни ерлардан лашкар туплаб келган княкаизь Дмитрий Донскойнинг якинлашуви мугулларни Москва ерларидан кетишга мажбур килди. Бу борада бир тарихий вокеага алохида тухталиш лозим. Рус ерларига катта талафот келтирган Тухтамишхон 1389-1391 ва 1394-1395 йиллардаги Темур кушинларининг хужумларига бардош бера олмади. Тухтамиш кушинларини тор-мор килган Темур Олтин Урдани вайронага айлантирди. Рус ерларининг мугул-татар истибдодидан халос булишида Амир Темурнинг хизматлари катта булган. Иван III \1462-1505 йй\ ва Василий III \1505-1533 йй\нинг князлиги даврида рус ерларининг Москва атрофида бирлашуви тез суръатлар билан борди. Иван III даврида Ярославль ва ростов князликлари ерлари кушиб олинди. Москва князлигига 1471-1478 йиллардаги урушлар натижасида Новгород республикаси хам кушиб олинди. Нихоят Иван III даврида 1480 йили Москва Олтин Урдага солик тулашдан бош тортди ва шу тарика мугул-татарларнинг рус ерларида икки ярим асрлик хукмронликка чек куйилди. Рус ерларининг бирлашиши давом этиб 1485 1или Тверь князлиги тугатилди. Псков республикаси ерлари 1501 йили, Литва билан уруш натижасида Смоленск ерлари 1514 йилда Москвага буйсундирилди. Нихоят 1521 йили Москвага доим карам белиб келган Рязанда князлик хокимияти тугатилди. Рус ерларининг Москва атрофида бирлашуви мамлакатнинг келажакдаги сиесий, иктисодий ва ижтимоий тараккиетига замин тайерлади. Урта асрларда вужудга келган шахарлар бошка мамлакатлардаги каби Русда хам маданият учокларига айланди. Хунарманлдчилик ва савдо-сотикнинг ривожланиши билимли кишиларга булган талабни оширди. Йирик шахарларда мактаблар очилди. Жумладан киевда Х асрдаек усмирлар учун, Х1 аср охирида эса кизлар мактаби очилди. Археологияга оид казилмалар Х1-Х111 асрларда новгородликларда кайин пустлогига езилган ерликлари езувнинг кенг кулланилганидан дарак беради. Шикоятномалар, таклифномалар, хужалик ишларидаги фармойишлар, савдо-сотик ва нарх-наволар тугрисидаги езувлар битилган кайин пустлоклари топилиши фикримиз далилидир. Русдаги меъморчилик санъатининг ютуклари хам моддий маданиятнинг юксалиб борганидан дарак бьеради. Киевдаги софия собори (1037 й), Новгород шахридаги София ибодатхонаси (1052 й), Владимирдаги Дмитров собори (1194-1197) каби гузал ва мухташам диний иншоотлар жахон маданияти дурдоналари каторига киради. ХУ асрда Москва собори курилишига чакирилган машхур итальян меъмори Фиоравантига князь Иван 111 Владимир шахридаги ХП аср охирида курилган Успенский соборини курсатиб келишларинибуюрган. Айтишларича, итальян меъмори рус усталарининг ижодига юксак бахо бериб, ибодатхонанинг чиройини юксак бахолаган. Шеърият сохасида кадимги Руснинг салмоклиасарларига алохида тухталиш лозим. Биринч шеърий асар “Игорь полки жангномаси” 1185 йили Киевда кипчок хони Кончакнинг хужуми муносабати билан езилган. Номаълум муаллиф томонидан битилган “Жангнома” шаклан теран, ватанпарварлик рухидаги ва хавф-хатарлар пайтида рус князларига карата килинган доноларча мурожаатдир. Рус тарихида “Игорь полки жангномаси” бокийлик имтихонидан утди. Х1У асрда Куликово майдонидаги Рус галабасини тараннум этган “Задоншчина” достонининг муаллифи унга очикдан-очик таклид килиб езган.
НАЗОРАТ ТОПШИРИКЛАРИ: 1. Ока ва Волга дарелари хавзасида хужаликнинг кайси сохалари ривожланган булганини курсатинг А. Тог-кончилик, чорвачилик В. Дехкончилик, хунамандчилик, чорвачилик С. ишлаб чикариш саноати, хунармадчилик Д. Крепостнойлик, дехкончлик Е. Савдо-сотик, чорвачилик 2. Рус ерларининг бирлашишига куйидаги шарт-шароитлар ва омиллар ердам берди._____________________________________________ _____________________________________________________



Download 163,34 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish