Iv- bob. Nazorat o‘lchov asboblari

Termometr quyidagicha ishlaydi.
(4.4-rasm). O‘t oldirish kaliti ulanganda 
tok ikkita parallel zanjir orqali o‘ta boshlaydi: ko‘rsatkichdagi 
L
1
va 
L
2
 
g‘altaklar 
- termokompensatsiya qarshiligi
R
; ko‘rsatkichning
L
3

g‘altagi – datchik ter-
morezistori 4. 
L
1
va 
 L
2
g‘altaklardan o‘tayotgan tok qiymati asbob ishlashi davomida deyarli 
o‘zgarmaydi va ularda hosil bo‘ladigan magnit oqimlar amalda doimiy bo‘ladi. 
L
3
g‘altakdan o‘tayotgan tok kuchi va demak, unda hosil bo‘ladigan magnit oqimin-
ing quvvati termorezistor 4 ning qarshiligiga bog‘liq. Datchik o‘rnatilgan muhit 
harorati past bo‘lganda termorezistor qarshiligi yuqori bo‘ladi (4.4-rasm). Na-
tijada, 
L
3
g‘altakdan o‘tayotgan tok kuchi va unda hosil bo‘ladigan magnit oqimi 
juda kichik bo‘ladi. Bu holda 
L
2
 
g‘altakda hosil bo‘lgan magnit oqimi,
L
3 
g‘altakdagi magnit oqimidan ancha kuchli bo‘ladi. Uchta g‘altak magnit may-
donlarini o‘zaro ta’sirida hosil bo‘lgan natijaviy magnit oqim doimiy magnit 2 ni 
va u bilan strelka 1 ni chap tomonga, ya’ni shkalaning past temperaturalar tomo-
niga buraydi. 

---

130 
Datchik o‘rnatilgan muhit haro-
rati oshishi bilan termorezistor 
qarshiligi kamaya boshlaydi. Bu 
L
3
 
g‘altakdan o‘tayotgan tok kuchining 
ortishiga, unda hosil bo‘layotgan 
magnit oqimining kuchayishiga olib 
keladi. Bu, uchta g‘altakda hosil 
bo‘lgan magnit maydonlarni o‘zaro 
ta’siri natijasida hosil bo‘lgan 
umumiy magnit oqimi qiymatining
o‘zgarishiga, doimiy magnit 2 va u 
bilan birga strelka 1 ni sekin-asta 
o‘ng, ya’ni shkalaning yuqori tem-
peraturalar tomoniga burilishiga olib 
keladi. Shu tarzda, ko‘rsatkich 
strelkasi datchik o‘rnatilgan muhit 
harorati o‘zgarishiga mos ravishda 
o‘z holatini o‘zgartirib turadi.
O‘t oldirish kaliti o‘chirilganda 
harakatlanuvchi doimiy magnit 2 va 
karkasga joylashtirilgan doimiy mag-
nit 3 larning o‘zaro ta’siri natijasida 
strelka dastlabki, ya’ni 0 holatga qaytariladi. 
Logometrik termometrlar termobimetall impulsli termometrlarga nisbatan bir 
qator afzalliklarga ega. Uning datchiklarida ishonchlilikni pasaytiradigan hara-
katlanuvchi kontakatlar yo‘q. Ko‘rsatkichida strelkaning harakatlanish burchagi 
nisbatan katta, shkaladagi ma’lumotni tez va yengil o‘qish imkoniyati bor. Lo-
gometrik ko‘rsatkichning o‘lchash aniqliliga tok manbaining kuchlanishi va atrof- 
muhit harorati deyarli ta’sir ko‘rsatmaydi, chunki bularning o‘zgarishi uchta 
g‘altakdagi magnit maydonga proporsional ta’sir ko‘rsatib, natijaviy magnit 
oqimi o‘zgarmay qoladi, demak strelkaning holati ham o‘zgarmaydi.