Itsimonlar,hayot kechirishi va tarqalishi

Itsimonlar,hayot kechirishi va tarqalishi

Reja

1 Itsimonlar oila haqida umumiy tushuncha.

2 Filogenetik munosabatlar.

3 Itsimonlarning o’ziga xos xususiyatlari.

4 Ko’p uchraydigan vakillari haqida ma’lumot.

5 Hayotdagi ahamyati

Itsimonlar (lotincha: Canidae) — yirtqich sut emizuvchilar oilasi. Boʻri, chiyaboʻri, tulki, shimol tulkisi. Avstraliyada tarqalgan dingo, Shimoliy Amerikadagi koyot, Afrikadagi fenek, xonaki itlar va hokazo itsimonlarning vakillaridir. Barmoqlariga beshtadan, orqa oyogʻida toʻrttadan barmoq bor (xonaki itlarning baʼzilarida beshtadan). Tirnogʻi toʻmtoq, ichga tortilmaydi. Dumi baroq, ancha uzun. Junining rangi har xil, oq tulkining rangi yil fasliga karab oʻzgaradi. Tishlari kesuvchi tipda, qoziq tishlari yaxshi rivojlangan. I. Antarktidadan boshqa hamma qitʼalarda tarqalgan, har xil sharoitda yashaydi. Asosan, hayvonlar, baʼzilari oʻlimtiklar bilan oziklanadi. Koʻp I. monogam, yiliga bir marta tugʻadi. Baʼzilari serpusht. Mas, shimoliy tulkilari 18 tagacha tugʻadi. I. yil boʻyi faol (yenotsimon itdan boshqa). I. oilasi 35 turni oʻz ichiga oladi. Oʻzbekistonda 7 turi uchraydi. I.ning koʻp turlari moʻynasi uchun ovlanadi, qora tulki kabi moʻynali I. moʻynachilik fermalarida koʻplab boqiladi. Yenotsimon it Rossiyaning bir qancha viloyatlarida iqlimlashtirilgan. I.ning koʻp turlari quturish kasalligi viruslarini va gijja tuxumlarini tarqatadi

Yirtqich hayvonlar 66 million yil oldin qushsiz dinozavrlar yo'q bo'lib ketganidan keyin paydo bo'lgan . Taxminan 50 million yil oldin yoki paleotsenda yirtqich hayvonlar ikkita asosiy bo'limga bo'lingan: kaniformalar (itga o'xshash) va feliformalar (mushuklarga o'xshash). 40 Myaga kelib, itlar oilasining birinchi aniqlanishi mumkin bo'lgan a'zosi paydo bo'ldi. Prohesperocyon wilsoni deb nomlangan uning toshga aylangan qoldiqlari hozirgi Texasning janubi-g'arbiy qismida topilgan. Uni kanid sifatida aniqlaydigan asosiy belgilar orasida yuqori uchinchi molarning yo'qolishi (ko'proq qirqish tendentsiyasining bir qismi) va kattalashgan buqaga ega o'rta quloqning tuzilishi kiradi.(quloqning nozik qismlarini himoya qiluvchi ichi bo'sh suyak tuzilishi).