“ИҚтисодий таълимотлар тарихи ” фанидан саволлар тўплами

---

“ИҚТИСОДИЙ ТАЪЛИМОТЛАР ТАРИХИ ” ФАНИДАН САВОЛЛАР
ТЎПЛАМИ 
 
1. Назария - бу нима? 
2. Иқтисодий фикрлаш тушунчасини аниқланг. 
3. Илмий мактаб деганда нимани тушунасиз? 
4. Иқтисодий ғоялар ва ижтимоий концепцияларнинг вужудга келиши, 
ривожланиши ва алмашинувининг тарихий жараёнини қайси фан 
ўрганади? 
5. Иқтисодий ғоя,қараш, назария, қонун, таълимот ва концепциялар 
кимлар томонидан илгари сурилади? 
6. Ўтиш даври иқтисодиёти бўйича ғоялар қайси даврнинг муҳим 
қарашлари мажмуасига киради? 
7. Меркантилизм таълимотига кўра бойлик қайси соҳада юзага келади? 
8. Сиёсий иқтисод бўйича классик илмий асар– «Капитал»нинг
муаллифини кўрсатинг. 
9. Иқтисодий таълимотлар тарихи қачондан бошланади?
10. Қадимги иқтисодий қарашлар устун даражада нималарга таянган? 
11. Қадимги иқтисодий қарашлар қандай операцияларга қарши бўлган? 
12. Авестодаги асосий иқтисодий ғояларни аниқланг. 
13. Конфуций ғояси бўйича бойликнинг манбаини кўрсатинг 
14. Конфуций ғояси қандай мулкларни фарқлайди? 
15. «Гуан-Цзи» асарида давлат ҳокими нимани қўлида сақласа мамлакат 
ривожи нисбатан текис боради дейилган? 
16. Ксенофонт пулнинг қайси функцияларини асосий деб билган? 
17. Ксенофонт нима учун деҳқончилик фаровонлик манбаи дейди? 
18. Экономия» сўзининг мазмунини айтинг. 
19. Платон кимлар давлатни бошқарувчилари бўлиши керак дейди?
20. Аристотель «ҳақиқий бойлик» (қиймат)ни қандай тушунган? 
21. Катон Старший «Деҳқончилик» асарида нима сабабдан қуллар 
ёшлигидан сотиб олиниши керак дейди? 
22. Люций Колумелла қандай иқтисодий ғояни илгари суради?
23. Аврелий Августин Блаженний қандай иқтисодий ғояни илгари суради? 
24. Нима сабабли Шарқда «давлат феодализми»нинг турли шакллари 
сақланди? 
25. Қуръони Каримда нима харом қилинди? 
26. Ибн Халдун давлатнинг кучи ва қудрати нимага боғлиқ дейди? 
27. Адам Смитнинг иқтисодий таълимотига кўра мамлакатни иқтисодий 
бўхрондан чиқариш учун нималар талаб қилинади? 
28. Амир Темур давлату салтанат қанақа уч нарса билан тикдир дейди? 
29. Меркантилизм таълимотига кўра бойлик қайси соҳада юзага келади? 
30. Меркантилистик ғоялар аксарият ҳолда кимларнинг асарларида ўз 
ифодасини топган? 
31. Меркантилизм миллий кўриниши тўғри кўрсатилган давлатни 
кўрсатинг. 

---

32. Меркантилизм таълимоти келиб чиқишига туртки бўлган омилни 
кўрсатинг. 
33. Меркантилизм иқтисодий концепцияси қайси табақа манфаатларига 
жавоб берар эди? 
34. Меркантилистлар қандай иқтисодий ғояни илгари сурганлар? 
35. Меркантилизмга кўра давлат фаровонлигининг манбаи нимада? 
36. Меркантилизмнинг тадқиқот предметини кўрсатинг. 
37. Фаол савдо балансида: 
38. Биринчи бўлиб «сиёсий иқтисод» тушунчасини киритган меркантилизм 
намоёндасини кўрсатинг. 
39. Меркантилистларнинг камчиликларини кўрсатинг. 
40. Илк классик иқтисодий мактаб қайси давлатда вужудга келган?
41. Меркантилизм ўрнига қандай таълимот вужудга келди ? 
42. Классик иқтисодий мактаб предметини кўрсатинг. 
43. Классик иқтисодий мактаб асосчиси ким? 
44. Физиократлар мактаби қаерда вужудга келган? 
45. Физиократлар бўйича бойлик қайси соҳасида пайдо бўлади? 
46. Физиократлар етакчисини кўрсатинг. 
47. Ф.Кенэнинг «Иқтисодий жадвалида» қандай муаммолар тадқиқ 
этилади? 
48. Ф.Кенэнинг такрор ишлаб чиқариш моделида кредит қандай роль 
ўйнайди? 
49. В.Петти қандай назариянинг асосларини яратди?
50. В.Петти қандай фанга асос солган?
51. В.Петтининг иқтисодий қарашлари бўйича бойлик қайси соҳада 
яратилади? 
52. В.Петтининг 
иқтисодий қарашлари бўйича пулнинг асосий 
функциясини кўрсатинг? 
53. В.Петтининг даромад назарияси бўйича ер баҳоси қандай аниқланади? 
54. В.Петтининг даромад назарияси бўйича рента нима? 
55. П.Буагильбернинг иқтисодий қарашлари бўйича қиймат қандай
ўлчанади?
56. Жак Тюргонинг иқтисодий қарашлари бўйича баҳо қандай аниқланади?
57. “Халқлар бойлигининг табиати ва сабаблари тўғрисида тадқиқот" 
асарини муаллифини кўрсатинг. 
58. А. Смит ва Д.Рикардо қайси иқтисодий мактабнинг йирик вакиллари 
ҳисобланади? 
59. Саноат инқилоби қаерда юз берган? 
60. Саноат инқилоби дастлаб қайси соҳада бошланган? 
61. А. Смитнинг «Халқлар бойлигининг табиати ва сабаблари тўғрисидаги 
тадқиқот" асарида кимнинг молияси ўрганилган?
62. А. Смитнинг тадқиқот предметини кўрсатинг. 
63. А.Смитнинг 
қиймат ва даромадлар назарияси кўра меҳнат 
унумдорлигини оширишнинг асосий омили:
64. А.Смитнинг қийматнинг меҳнат назарияси кўра фойдани аниқланг. 

---

65. А.Смит қандай фаолиятни бутун жамиятга наф келтирувчи, деб 
қарайди. 
66. А.Смитнинг қиймат ва даромадлар назарияси кўра товарнинг 
хусусиятларини кўрсатинг. 
67. А.Смитнинг қиймат ва даромадлар назарияси бўйича қийматнинг 
даромадлар бўйича тақсимланишини кўрсатинг.
68. А.Смитнинг қиймат ва даромадлар назарияси бўйича фойда кимнинг 
даромади ҳисобланади. 
69. А.Смитнинг таълимотига кўра мамлакатнинг бойлиги нимага боғлиқ 
70. Д.Рикардонинг тадқиқот предметини кўрсатин.г 
71. Д.Рикардо фикрига кўра сиёсий иқтисоднинг асосий вазифасини 
кўрсатинг. 
72. Д.Рикардо пулга қандай восита сифатида қараган? 
73. Д.Рикардо капитални қандай қисмларга бўлган? 
74. Ж.Б. Сэйнинг тадқиқот предметини кўрсатинг. 
75. Ж.Б. Сэйнинг иқтисодий таълимотига кўра бойликнинг манбаи нимага 
боғлиқ? 
76. Ж.Б. Сэйнинг ишлаб чиқариш омиллари назариясига кўра қийматни 
яратиш жараёнида нималар тенг иштирок этади? 
77. Томас Роберт Мальтус тадқиқотининг предметини кўрсатинг.
78. Томас Роберт Мальтус биринчи марта иқтисодий ўсиш муаммосини 
нима билан боғлашга ҳаракат қилган 
79. Томас Роберт Мальтусни «аҳолининг нуфус қонуни"нинг мазмунини 
тушунтириб беринг. 
80. Иқтисодий романтизмда қандай муаммо ўрганилган? 
81. Иқтисодий романтизм намоёндаси С.Сисмонди ишлаб чиқаришнинг 
қандай шаклига қарши чиқди?
82. С.Сисмонди бойликни тақсимлаш ва тартибга солишни ким ўз қўлига 
олиши зарур дейди?
83. Иқтисодий романтизм намоёндаси П.Прудон пулга қандай муносабатда 
бўлган? 
84. Иқтисодий 
романтизм 
намоёндаси 
П.Прудон 
кимларнинг
иқтисодиётдаги етакчилик ўрнини эътироф этган?
85. П.Прудоннинг ислоҳотчилигига хос ғояларида қандай кредитларни 
ташкил этиш назарда тутилган? 
86. Тенглик, эркинлик ва ижтимоий адолат мақсадини кўзловчи 
концепцияни кўрсатинг.
87. Т.Компанелланинг Қуёш шаҳрида давлат ва иқтисодий тизимида мулкга 
муносабат қандай бўлади?
88. Ҳаёлий социализм намоёндаси К.Сен-Симон бўлажак адолатли 
жамиятни нима деб атайди? 
89. Ҳаёлий социализм (К.Сен-Симон) назариясига кўра индустриал жамият 
нима асосида ривожланади?
90. Ҳаёлий социализм вакили Ш.Фурье қандай ишларда жамият ролига 
алоҳида эътибор беради? 

---

91. Ҳаёлий социализм намоёндаси Р.Оуэн фикрига кўра меҳнаткашларнинг 
оғир аҳволга тушиб қолишларига сабаб нимада? 
92. Немис тарихий мактаби қачон ва қаерда шаклланган? 
93. Немис тарихий мактаби вакиллари қандай иқтисодий назария 
мавжудлигини инкор этишади? 
94. Ф.Лист қандай тамойилни илгари сурди?
95. Немис тарихий мактаби вакиллари қандай фанга асос солдилар? 
96. Маржиналистлар нархнинг шаклланишини нима билан боғлашган
97. Маржинализмда қиймат қандай аниқланади? 
98. Маржинализм таълимотининг тадқиқот предметини кўрсатинг. 
99. «Маржинал нафлилик назарияси» кўра маҳсулотни истеъмол қилиш 
миқдорининг ўсиб бориши билан унинг нафлилик даражаси қандай 
ўзгаради? 
100. 
“Маржинал инқилоб” босқичига хос хусусиятни кўрсатинг. 
101. 
У. Джевонс инсоннинг лаззатланишни ҳис қилиши деб нимага 
айтади? 
102. 
Субъектив нафлилик нима? 
103. 
Неоклассик таҳлилнинг асосий категорияларини кўрсатинг. 
104. 
А.Маршаллнинг иқтисодий фанларнинг ривожланишига қўшган 
ҳиссасини аниқланг. 
105. 
А.Маршалл нарх назариясида қандай концепцияларга асосланади? 
106. 
А.Маршалл қайси мактаб вакили ҳисобланади? 
107. 
Товар таклифи асосида нима ётади? 
108. 
Товар нархи қандай аниқланади?
109. 
Ишлаб чиқариш харажатлари қандай турларга бўлинади? 
110. 
Фирманинг бозорни тарк этишидаги асосий сабабни аниқланг. 
111. 
Артур Пигу қандай назария муаллифи? 
112. 
Меҳнат омили ўзгармас бўлган ҳолда қанча кўп капитал омилидан 
фойдалансак нима бўлади? 
113. 
Иқтисодий таълимотларнинг ривожланишига кучли таъсир 
кўрсатган немис иқтисодчиси ва файласуфини кўрсатинг. 
114. 
К.Маркс назарияси бўйича капитал- бу ... 
115. 
К.Маркс назарияси бўйича қўшимча қиймат- бу ... 
116. 
К.Маркс назариясига кўра капитал эгаси қандай турдаги 
товарларни сотиб олади? 
117. 
К.Маркс товар қийматини (w) қандай қисмларга ажратади? 
118. 
К.Маркс назариясига кўра қўшимча қиймат кимга тегишли 
бўлади? 
119. 
ХХ асрнинг бошларида К.Маркснинг иқтисодий қарашлари қаерда 
кенг тарқалди? 
120. 
К.Маркс таълимоти жамиятдаги барча ижтимоий зиддиятларнинг 
асосини нима билан боғлаган? 
121. 
Марказлашган ва режалаштирилган маъмурий буйруқбозлик 
иқтисодиёти қаерда вужудга келтирилди? 

---

122. 
Социалистик иқтисодиётда ижтимоий адолат ғояси нимани 
келтириб чиқарди? 
123. 
Радикал марксистик таълимот қайси назария ва иқтисодий 
ривожланиш моделларининг ривожланишига сабаб бўлди? 
124. 
Маркснинг ижтимоий формациялар назариясидаги архаик 
(бирламчи) формацияни аниқланг? 
125. 
Маркс назариясига мувофиқ ёлланма ишчи капитал эгасига 
нимани сотади? 
126. 
Қайси назарияда иқтисодиётни давлат томонидан тартибга солиш 
учун турли институтлардан фойдаланиш зарурлиги асосланади? 
127. 
Монополистик капиталга қаршилик қилиш қайси назариянинг 
вазифаларига киради? 
128. 
Веблен фикрича, инсониятнинг келажаги нимага боғлиқ бўлади? 
129. 
Товарлар ва хизматларни харид қилиш объектив эҳтиёждан эмас, 
балки ўз молиявий имкониятларини намойиш этиш билан боғлиқ 
субъектив ҳоҳиш-истак билан боғлиқ ҳолда амалга ошса қандай қонун 
бузилади? 
130. 
Эмпирик институционализм вакили Митчелл «инқироз» 
атамасини қандай атамага алмаштирди? 
131. 
Қачон эркин (мукаммал) рақобатга асосланга иқтисодиёт тобора 
монополлашиб борди? 
132. 
Бозорда ягона сотувчининг мавжудлиги нима деб аталади? 
133. 
Монопсония – бу... 
134. 
Фирма қачон монопол ҳокимиятга эга бўлади? 
135. 
Тармоққа киришдаги тўсиқлар бўйича нотўғри жавобни 
кўрсатин.г
136. 
Қуйидаги харажатларнинг қайси бири трансакция харажатлари 
ҳисобланмайди? 
137. 
Замонавий иқтисодий назарияларда оппортунизм дейилганда 
нима тушунилади? 
138. 
Бевосита сиёсий таъсир учун муайян қарорлар қабул қилишга 
қаратилган фаолият нима деб аталади? 
139. 
Неоинституционализмда сиёсат кимлар ўртасидаги ўзига хос 
айирбошлашнинг мураккаб тизими, деб тушунтирилади? 
140. 
Иқтисодиётни давлат томонидан тартибга солиш ғоясига 
асосланган назария– бу ... 
141. 
Кейнсчилик қаерда ва қандай шаклланган иқтисодий назария? 
142. 
Кейнснинг 
иқтисодий 
жараёнларни 
таҳлил 
қилиш 
методологиясини кўрсатинг. 
143. 
Кейнс назарияси бўйича давлат харажатлари қачон кўпайиши 
лозим? 
144. 
Макроиқтисодий 
таҳлилнинг 
методологик 
асосларини 
шакллантирган олимни кўрсатинг. 
145. 
Кейнс қандай бозорлар ўртасида боғлиқлик мавжудлигини 
аниқлади? 

---

146. 
Агар оммавий истеъмол миллий иқтисодиёт даражасида ялпи 
талабнинг жонланишига олиб келмаса, Кейнс таклифига кўра бу ишни 
ким амалга ошириши зарур? 
147. 
Кейнс таклифига кўра давлат иқтисодиётни қандай қилиб 
жонлантириши мумкин? 
148. 
Давлат харажатлари орқали истеъмол талабини қўллаб-қувватлаш 
қандай сиёсат орқали амалга оширилади? 
149. 
Кейнс бўйича ҳар қандай бойликни бир бирлик вақт ичида 
максимал нархда сота олиш имконияти нима деб аталади? 
150. 
АҚШнинг қайси Президенти «Янги курс» дастурини амалга 
оширган? 
151. 
Инвестициялашни рағбатлантириш юқори бўлиши учун ссуда 
фоиз ставкаси қандай бўлиши лозим?
152. 
Қачонгача кейнсчилик етакчи иқтисодий назария сифатида амал 
қилди?
153. 
ХХ асрнинг 70-йилларига келиб жаҳонда қандай инқироз юз 
берди? 
154. 
Либерал ғоя билан давлатнинг уйғун ҳолатда иқтисодиётга 
аралашишини ёқловчи назария қандай номланади? 
155. 
«Эркин бозор» ва «ижтимоий тенглаштириш» асосида адолатли 
тақсимлаш тамойилларини уйғунлаштириш ғояси неолиберализмнинг 
қайси мактаб вакилларига тегишли?
156. 
В. Ойкен фикрича, фақат икки типдаги иқтисодиёт мавжуд ... 
157. 
ГФРда бош вазир Л.Эрхард томонидан амалиётга қайси иқтисодий 
мактаб ғоялари татбиқ этилди? 
158. 
Ф.Хаек 1944 йилда эълон қилган «Қулликка йўл» асарида 
иқтисодиётга давлат аралашувининг ҳар қандай шакли қандай режим 
шаклларидан бири эканлигини асослашга ҳаракат қилган?
159. 
Ф.Хаек фикрига кўра, давлатга ишониб топшириш мумкин бўлган 
максимум нарса – бу... 
160. 
Л.Мизес социализмни хўжалик юритишнинг қандай тизими 
сифатида талқин этади?
161. 
Монетаризм мактаби вакиллари иқтисодиётдаги беқарорлик 
сабаблари нимада, деб ҳисоблашади?
162. 
Иқтисодиётни пул-кредит дастаклари ёрдамида тартибга солишга 
асосланган назария қандай номланади? 
163. 
Монетаризмда қандай масала биринчи ўринга чиқди? 
164. 
Таклиф иқтисодиёти мактаби вакиллари инвестицияларни 
рағбатлантириш мақсадида қандай чора-тадбирлар кўришни тавсия 
қилишади? 
165. 
Таклиф иқтисодиёти мактаби тавсиясига кўра, давлат 
корхоналарини хусусийлаштириш натижасида нималарга эришилади? 
Нотўғри жавобни топинг. 
166. 
Қуйидагилардан қайси бири давлат томонидан ижтимоий 
неъматларни ишлаб чиқаришда муҳим аҳамиятга эга? 

---

167. 
Қандай ставка оптимал солиқ ставкаси ҳисобланади? 
168. 
Давлат солиқ сиёсати давлат ва солиқ тўловчилар учун қандай 
шароит яратиши зарур? 
169. 
Солиқ тушумлари ва солиқ ставкалари динамикаси ўртасидаги 
ўзаро боғлиқликнинг графикда ифодаланиши нима деб аталади? 
170. 
Рационал кутиш назарияси кўра хўжалик субъектлари қайси 
соҳадаги ўзгаришлардан олдиндан хабардор бўлишлари зарур?
171. 
Филлипс эгри чизиғига кўра ишсизлар сонини қисқартириш учун 
нима иш қилиш керак? 
172. 
Таклиф иқтисодиёти назарияси қандай иқтисодий сиёсатнинг 
назарий манбалари бўлган? 
173. 
Миллий даромадни харажатлар ва даромадлар йиғиндиси 
сифатида икки «ёқлама» ҳисоблаш усуллари ким томонидан ишлаб 
чиқилган? 
174. 
Қаернинг 
иқтисодчилари 
ресурсларнинг 
«самарали 
ҳаракатланиши»ни асослаб беришди 
175. 
Неоклассик синтез назариясида иқтисодий таҳлил дастаклари 
сифатида нимадан кенг фойдаланишди? 
176. 
Дж. Хикснинг таҳлил предметини кўрсатинг.
177. 
Францияда ХХ асрнинг 40 йиллари ўрталарида иқтисодиётни 
давлат томонидан фаол тартибга солиш сиёсатининг номини кўрсатинг. 
178. 
Хусусий, жамият ва давлат манфаатларини интеграциялаш 
асосида такрор ишлаб чиқариш жараёнини таъминлаб берадиган 
ижтимоий-иқтисодий тизим қандай номланади? 
179. 
Хусусий иқтисодий фаолиятга давлат аралашуви даражаси бошқа 
ривожланган мамлакатларга нисбатан юқори давлатни кўрсатинг. 
180. 
Франция, 
Германия, 
Япония 
иқтисодчилари 
томонидан 
қўлланилаётган назариялар, усуллар ва хулосалар қайси жиҳати билан 
ажралиб туради? 
181. 
Альфред Бернхард Нобель ким бўлган? 
182. 
Нобель мукофотлари қандай мукофот ҳисобланади? 
183. 
Нобель мукофоти лауреатлари қачон ва қаерда тақдирланади? 
184. 
Нобель жамғармаси қачон ва қандай ташкилот сифатида таъсис 
этилган?
185. 
Нобель васиятномасига мувофиқ мукофотлар учун жамғармадан 
қандай фойдаланиш мумкин? 
186. 
2019 йилда «глобал қашшоқликни енгиллаштириш бўйича 
экспериментал ёндашувлари учун» Нобель мукофотига сазовор бўлган 
олимлар – А. Банерджи, Э. Дюфло ва М. Кремерлар фикрича, 
қашшоқликни мағлуб этишнинг энг муҳим йўли – бу ... 
187. 
Бозор иқтисодиётига қандай ўтилади? 
188. 
Бозор иқтисодиётига ўтишнинг революцион йўли қандай аталади? 
189. 
Бозор иқтисодиётига ўтишнинг камроқ ижтимоий ларзаларга олиб 
келадиган йўлини кўрсатинг. 

---

190. 
Ўзбекистонда иқтисодий ислоҳотларни амалга оширишнинг 
дастлабки босқичини кўрсатинг.
191. 
2017-2021йилларда 
Ўзбекистон 
Республикасини 
ривожлантиришнинг ҲАРАКАТЛАР СТРАТЕГИЯСИ нечта устувор 
йўналишдан иборат? 
192. 
2017-2021 
йилларда 
Ўзбекистон 
Республикасини 
ривожлантиришнинг ҲАРАКАТЛАР СТРАТЕГИЯСИдаги учинчи 
устувор йўналиши номини кўрсатинг.
193. 
2017-2021 
йилларда 
Ўзбекистон 
Республикасини 
ривожлантиришнинг ҲАРАКАТЛАР СТРАТЕГИЯСИда иқтисодиётда 
давлат иштироки қандай бўлиши белгиланган? 
194. 
«Ёшларни 
қўллаб-қувватлаш 
ва 
аҳоли 
саломатлигини 
мустаҳкамлаш йили»да (2021 йилда) мактабгача таълим қамровини 
неча фоизга етказиш белгиланди? 
195. 
2021 йилдан бошлаб Ўзбекистонда олий таълимга ажратиладиган 
давлат грантлари сони камида неча фоизга оширилади? 
196. 
2021 йилда Ўзбекистонда Ёшлар тадбиркорлиги ва бандлигини 
таъминлаш учун қанча миқдорда маблағ ажратиш белгиланди? 
197. 
2021 йилдан бошлаб Ўзбекистонда камбағалликни қисқартириш 
мақсадида деҳқончилик билан шуғулланадиган оилаларга қанча ҳажмда 
ер майдонлари ажратилади? 
198. 
2021 йилда Ўзбекистонда макроиқтисодий барқарорликни 
таъминлаш мақсадида инфляциявий таргетлаш доирасида нарх-наво 
ўсишини неча фоиздан оширмаслик белгиланди? 
199. 
2021 йилда Ўзбекистонда оилавий тадбиркорлик дастурлари 
доирасида қанча миқдорда имтиёзли кредитлар ажратилади? 
200. 
2021 йилда Ўзбекистонда Ҳукумат томонидан Жаҳон банки билан 
биргаликда бошланган қишлоқларда тадбиркорликни ривожлантириш 
дастурини кенгайтириш учун қўшимча қанча маблағ йўналтирилади? 

---