Иқтисодий таҳлил ва аудит

1. Ялпи фойда= Соф тушум – сотилган маҳсулотнинг ишлаб чиқариш таннархи.
2. Асосий ишлаб чиқариш фаолиятидан келган фойда (зарар) = ялпи фойда – давр харажатлари ± асосий фаолиятдан олинган бошқа даромад (харажат).
3. Умумхўжалик фаолиятидан олинган фойда (зарар)= асосий фаолиятдан олинган фойда + олинган дивидендлар + бошқа олинган дивидендлар ± олинган ва берилган қарзлар бўйича фоизлар ± бошқа олинган ва тўланган фоизлар ± валюта курси фарқи ± молиявий фаолият бўйича бошқа даромад (харажат).
4. Солиқ тўлагунга қадар фойда (зарар)= умумхўжалик фаолиятидан келган фойда ± фавқулоддаги фойда (зарар).
5. Соф фойда (зарар) = солиқ тўлагунга қадар фойда – фойдадан солиқ – бошқа солиқлар ва ажратмалар.

5.3. Маҳсулот (иш ва хизматлар)ни сотишдан олинган молиявий натижа ва унинг ўзгаришига таъсир этувчи омиллар таҳлили.


Хўжалик юритувчи субьектларнинг молиявий-хўжалик фаолиятини белгиловчи мезон - соф фойдадир. Соф фойда миқдорини аниқлаш учун “Маҳсулот (ишлар, хизматлар) ишлаб чиқариш ва сотиш бўйича харажатлар таркиби, маҳсулот (иш, хизмат) таннархига қўшиладиган ва молиявий натижаларни таркиб топиши ҳақидаги” Низомга асосан оралиқ фойда кўрсаткичларини аниқлаш керак бўлади. Таҳлил қилиш авваламбор, корхона ялпи фойдаси ва унинг ўзгаришига таъсир қилувчи омилларни аниқлашдан бошланади.
Маҳсулотлар сотишдан олинган ялпи молиявий натижа фойда ёки зарар қуйидаги боғланишлар асосида аниқланади. Яъни, маҳсулот (иш, хизмат)ларни сотишдан олинган соф тушумдан шу маҳсулот (иш, хизмат)ларнинг ишлаб чиқариш таннархини чегириш асосида аниқланади.
Бозор иқтисодиёти шароитида хўжалик юритувчи субъектларнинг молиявий натижалари таркибида асосий ўринни маҳсулот (иш, хизмат)ларни сотишдан олинган ялпи фойда ташкил этади. Молиявий натижаларнинг асосий қисми маҳсулот, иш , хизматларни сотишдан шаклланганлиги сабабли таҳлилдаасосий эътибор ушбу қаторнинг режага ваўтган йилларга нисбатан ўзгариши ва омилли таъсирига қаратилади.
Ишлаб чиқаришнинг чекланган ресурсларидан фойдаланиш самарадорлигини ошириш ички имкониятларни излаб топишни тақозо этади. Бу эса, ўз навбатида, омилли таҳлил усулларидан кенг миқёсда фойдаланишни талаб қилмоқда.Шу боисдан,маҳсулот сотишдан олинган фойда ёки зарар ўзгаришида омилли таҳлилга алоҳида аҳамият берилади.