Иšтисодий таілил фанининг моіияти, бозор иšтисодиёти шароитида аіамияти ва вазифалари

Шакл 
Мазмун 
Маҳсулот тури 
Унинг сифати, таркиби ва х.к. 
Миқдор ва сифат
категорияси ҳам иқтисодий таҳлилда 
айниқса 
иқтисодий 
жараёнлар 
натижасини 
кўрсаткичларда 
ифодалашда кенг қўлланилади. Кўрсаткичлар мазмуни бўйича 
миқдор ва сифат кўрсаткичларига бўлинади. Масалан, корхонада 
банд бўлган ҳодимлар сони миқдор кўрсаткичи бўлса, уларнинг 
меҳнат унимдорлиги сифат кўрсаткичидир. Корхонанинг фойдаси 
муҳим натижавий кўрсаткич. Аммо у иқтисодий мазмуни жиҳатидан 
миқдор кўрсаткичи бўлса, рентабеллик даражаси унинг сифат 
кўрсаткичидир. Яна бошқа бир мисол. Жамоа хўжалигининг бир 
йилда етиштирган пахтаси 50,0 минг тоннани ташкил қилди. Бу 
миқдо кўрсаткич. Унинг 60 фоизи биринчи нав, 20 фоизи иккинчи, 15 
фоизи учинчи ва 5 фоизи тўртинчи навга топширилди. Булар 
пахтанинг сифат кўрсаткичлари. Ёки яна шу пахтадан соф толанинг 
чиқиш миқдори 35 фоизни ташкил қилади. Бу ҳам унинг сифат 
кўрсаткичларига мисол бўлади. 
Улар ўртасидаги боғлиқлик қуйидагича ифодаланиши мумкин: 
Миқдор 
Сифат 
Фойда 
Рентабеллик 
Пахта ҳажми 
Толанинг чиқиши 

---

40 
Ушбу бобда иқтисодий таҳлилнинг айрим методологик 
асосларига тўхталдик. Фалсафий категориялар ҳаёт иникоси. 
Иқтисодий жараёнлар эса иштимоий ҳаётнинг бир бўлагидир. Шу 
туфайли иқтисодий жараёнларни ўрганишга боғишланган иқтисодий 
таҳлил шу фалсафий категорияларга асосланади.
3.3.Иқтисодий таҳлилда қўлланиладиган усуллар 
Таҳлилда қўллани- 
ладиган усуллар
 
 
 
 
Анъанавий
Иқтисодий
математик 
Солиштириш 
Усуллари 
Типлари 
Фарқлаш 
Чизиқли 
Аддитив
Мувозанат
Корреляция 
Мультипли- 
катив 
Занжирли 
алмаштириш 
Регрессия 
Касрли 
Қайта ҳисоблаш 
Дастурлаш 
Узайтириш 
Интеграл 
Ўйин наза- 
рияси 
Кенгайти-
риш 
Индекс 
Ялпи хизмат
назарияси 
қисқарти- 
риш 
Нисбий 
кўрсаткичли 
Матрицалаш 
ва ҳ. к. 
ва ҳ. к.