Иқтисодиёт (тармоқлар ва соҳалар бўйича) таълим йўналиши талабалари учун “Корхона иқтисодиёти” фанидан

Тармоқ хавф-хатарлари − маълум бир тармоқ ва унинг таркибидаги корхоналарнинг самарасиз фаолияти хавф-хатари. Ушбу ҳолат тармоқдаги корхоналар фаолиятида ва улар томонидан чиқарилган қимматли қоғозларнинг ликвидлиги кўрсаткичлари ва нархларига салбий таъсир кўрсатади. Аксарият ҳолларда ушбу тармоқдаги салбий ҳолат бошқа тармоққа боғлиқ компапияларга ҳам таъсир кўрсатади: нефть, газ, боксит, минераллар қазиб олиш тармоқлари энг заиф ҳисобланади. Чунки ушбу маҳсулотларнинг нархи жаҳон бозорининг ўзгарувчан конъюнктурасига боғлиқ бўлади.
Инфратузилма хавф-хатарлари − бу ахборот, электр ва бошқа тизимларнинг носозлиги, мос эмаслиги, қимматли қоғозлар бозори инфратузилмасининг мукаммал эмаслиги билан, операцияларни амалга ошириш технологияси, бошқарув тартиби, ҳисоб ва назорат, “инсон омили” (кадрлар) таъсирида, ташқи ҳодисалар таъсири билан боғлиқ хатолар туфайли келиб чиқадиган бевосита ва билвосита йўқотишлар хавф-хатарларидир.

Ҳар қандай корхона истаса-истамаса турли тузилмалар билан узвий алоқада бўлади. У бошқа тузилмалар учун очиқ. Шу сабабли бу тузилмалар, яъни ташқи омиллар унинг фаолиятига таъсир кўрсатади.

Ташқи омиллар мураккаб ва ўзгарувчан. Корхоналар фаолияти жараёнида кутилмаган ташқи муҳитга дуч келиши ва айрим омиллар тўғрисида аниқ ахборотга эга бўлмаслиги сабабли самарали қарор қабул қилаолмаслиги мумкин.

Корхоналар фаолиятига ички омиллар ҳам таъсир кўрсатади. Ташқи ва ички омиллар таъсири сабабли корхоналар инқирозга юз тутиши ва айрим ҳолларда ўз фаолиятини тўхтатиши мумкин.


Назорат ва муҳокама учун саволлар

1.Давлат томонидан юритилаётган иқтисодий сиёсатнинг асосий вазифаларига нималар киради?

2.Тадбиркорлик муҳитига таъсир этувчи омиллар ҳақида нима биласиз?
3.Ўзбекистонда тадбиркорлик муҳитига ижобий таъсир этувчи омилларни ёритинг.
4.Корхоналар фаолиятига таъсир этувчи ички ва ташқи омилларга нималар киради?.
5.Инқироз ҳолатининг хусусиятлари деганда нимани тушунасиз?
6.Инқирознинг дастлабки белгиларини айтиб беринг.
7.Инқирознинг босқичларини айтинг.
8.Корхонанинг инқироз ва банкротлик ҳолатини бошқаришда кенг қўлланиладиган тактика турларини ёритинг.
9.Банкротлик ҳолатидан чиқиш учун корхонани соғломлаштириш бўйича кўриладиган шошилинч тадбирларни айтиб беринг.