Иқтисодиёт назарияси фанининг предмети ва билиш услуби

Илмий категориялар (илмий тушунчалар)-Иқтисодий воқсликнинг илмий ифодаси бўлиб, иқтисодий ҳодиса ва жараёнларнинг туб моҳиятини акс эттиради. Масалан, талаб, таклиф, баҳо, рақобат, бозор, пул ва ҳк. 

• Иқтисодий категориялар амал қилиш даврига кўра қуйидаги гуруҳларга ажратилади:
• Махсус-алоҳида иқтисодий тизим шароитида амал қилади.
• Оралиқ-жамият тараққиётининг алоҳида босқичларида мавжуд бўлади.
• Умумий-жамият тараққиётининг босқичларида амал қилади.

Иқтисодий таҳлил услуби ва усуллари

• Иқтисодий тахлил услуби - бу илмий билишга ёндашиш йўллари, тамойиллари, қонун-қоидалари ва аниқ ҳадислар тизими.
• Илмий билиш усуллари
• Диалектик усул-Иқтисодиётга бир-бири билан чамбарчас боглиқ ва ўзаро алоқада бўлган турли бўғинлардаи иборат яхлит бир тизим сифатида қараб, унда рўй берадиган .жараёнлар доимий ўзгаришда (оддийдан мураккабликка, қуйидан юқорига) ва ривожланишда деб ҳисоблайди.
• Илмий абстракция-Мантиқий таҳлил пайтида ҳодиса ва жараёнларнинг иккинчи даражали белгилари фикридан четлаштирилиб ҳамда энг асосий белгиларини ажратиб олиш орқали уларнинг моҳиятини очиб беришга ҳаракат қилиш.Илмий абстракция
• Таҳлил ва синтез усули-Тахлил — бу ўрганилаётган воқеа-ҳодисаларни алоҳида қисмларга ажратиб, синтез эса уларни яхлит бир бутун қилиб бирлаштириш орқали моҳиятини очиб бериш.

Мантиқийлик ва тарихийлик усули -Тарихийлик-иқтисодий ҳодиса ва жараён-ларни тарихнй ривожланиш даврлари нуқтаи -назаридан мантиқийлик эса уларнинг ички қонуний богланишлари орқали таҳлил қилиш. Эксперимент-Амалгаоширилиши лозим бўлган иқтисодий чора-тадбирларни синов тариқасида иқтисодистнинг алоҳида бўгинларида қўллаш. Бу усул ислоҳотларни амалга ошириш, иқтисодист инқироз ва тургунликларга учраган даврларда алоҳида муҳим аҳамиятга эга. Математик ва статистик усул-Иқтисодий ҳодисалар миқдорий ўлчамга эга бўлганлиги сабабли уларни таҳлил қилишда математик амаллардан кенг фойдаланилади. Статистик усул-статистик кузатиш, танлаш, алоқида бслгилари бўйича гурухларга ажратиш ва ўртача миқдорлар чиқариш кабиларни ўз ичига олади.