Иқтисодиёт назарияси фанидан мустақил иш

Истеъмолчи танлови назариясида уч қоида (постулата)га амал қилади:

Истеъмолчи танлови назариясида уч қоида (постулата)га амал қилади:

 1.Истеъмолчилар барча неъматларни классификация қилади ва бир-бири билан солиштира олади. Яъни, улар бозорда мустақил ва хеч кимга боғлиқ эмас.

2.Истеъмолчи хоҳиши транзитивдир (ўзгарувчан). Агар истеъмолчи А мажмуани Б га нисбатан кўпроқ хохласа ва Б мажмуани C мажмуадан кўра кўпроқ хохласа, унда у А мажмуани C мажмуага нисбатан кўпроқ хохлаган бўлади, яъни:

 А > Б; Б > C бўлса, демак А > C

 3.Тўйинмаслик, Истеъмолчи бозорда ўз этиёжларини тўлароқ қондиришга ҳаракат қилади, яъни, ҳар доим неъматнинг кўпроқ қисмини камроқ қисмидан афзал кўради.

2.Истеъмолчиларнинг хатти-ҳаракатларига хулқ-атвор ёндашувлари.

Бозор вазиятининг ўзгаришини истеъмолчи нуқтаи назаридан қараб чиқилса айнан олинган товарга талаб қандай шаклланади, унинг хулқи нимадан иборат, истеъмолчи танлови қандай тартибда амалга оширилади каби саволларга мантиқий жавоб топиш мумкин бўлади.
Истеъмолчи ҳулқи бу уларнинг турли хил товар ва хизматларга талабнинг шаклланиш жараёнидир. Истеъмолчи ҳулқи қуйидаги мантиқ асосига қурилади:
1. Истеъмолчи имконияти чекланган шароитда ҳаракат қилади, шу сабабли унинг қарори товарларнинг мавжуд муқобил вариантларидан бирини танлашга қаратилади.
2. Истеъмолчи мақсади – товарларни истеъмол қилиш натижасида максимал қониқиш олишдир.
3. Истеъмолчи ҳулқи оқилона, яъни у барча чекланишларни баҳолайди ва ўз мақсадига етишишнинг энг яхши вариантини танлайди.
Истеъмолчи хулқини миқдорий аниқлашда кейинги нафлилик назарияси ва бефарқлик эгри чизиғи усули ёрдамида амалга оширилади. Нафлилик – субъектив қониқиш яъни товар (хизмат) ни истеъмол қилишдан кўриладиган наф. Умумий тарзда нафлилик товарнинг инсон эҳтиёжини қондира олиш қобилияти деб таърифлашимиз мумкин
Нафлилик функсияси маълум миқдордаги товарларга бошқа бир миқдордаги таққослашни билдиради. Нафлиликни мутлоқ кўрсаткичларда ўлчашнинг аҳамияти бўлмай, истеъмолчи танловини нафлилик даражасининг кетма-кет жойлашуви билан изоҳлаш мумкин. Бир тўпламдаги товарлар нафлилиги бошқасидан қай даражада афзаллигини кўрсатиб бериш мумкин эмас.
Нафлилик атамасини илмий соҳага биринчи бўлиб инглиз философи И.Бентам (1748-1832) киритган.