―ИҚтисодиёт‖ факультети

 
Mamlakatamizda oziq-ovqat xavfsizligini ta‘minlashning o‘ziga xos xususiyatlari 
 
Mamlakatimiz qishloq xo‗jaligida amalga oshirilayotgan islohotlar, sohaning 
taraqqiyoti, aholimizni qishloq xo‗jaligi mahsulotlari bilan to‗liq ta‘minlash 
maqsadida ekinini yetishtirishda resurs tejamkor texnologiyalarni qo‗llash samaradorligi 
bugungi kunning dolzarb vazifalaridan hisoblanadi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti 
Shavkat Mirziyoyev 2018-yil 16-yanvar kuni ―Mamlakatning oziq-ovqat xavfsizligini 
yanada ta‘minlash chora-tadbirlari to‘g‘risida‖gi farmoni imzolandi. 
―Insonning tabiat imkoniyatlarini va uning rivojlanish qonuniyatlarini hisobga olmay, 
jadal yuritilgan xo‗jalik faoliyati-yer yuzida tuproq nurashi, tuzli yomg‘irlar, atmosfera 
ifloslanishi, ozon qatlami buzilishiga olib keldi. Yer o‗lkamizning eng asosiy boyligi. 
U yediradi, ichiradi, yashash uchun asosiy shart-sharoitlarni yaratib beradi, shu sababli, 

---

101 
respublikaning kelajagi ko‗p jihatdan yerdan foydalanish munosabatlarining qanday tashkil 
etilishiga bog‘liqdir‖.
67
Bugungi kunda jahonda oziq-ovqat xavfsizligi masalasi dolzarb ahamiyat kasb 
etayotgan bir sharoitda mamlakatimiz qishloq xo‗jaligida amalga oshirilayotgan tub 
islohotlar, tarmoqqa oid qonun hujjatlarining takomillashtirib borilayotgani sohaning 
yanada taraqqiy etishiga, pirovardida aholini qishloq xo‗jaligi mahsulotlari bilan to‗liq 
ta‘minlashga xizmat qilmoqda. 
Mustaqillik sharofati bilan ko‗plab an‘analarimiz qatori bog‗dorchilik masalasiga 
ham katta e‘tibor qaratildi. Ota- bobolarimiz azal-azaldan tarkibida inson organizmi uchun 
vitaminlarga boy mevalarni yetishtirib, dehqonchilik bilan shug‗ullanib kelishgan. 
Millatimizning dovrug‗ini elga tanitgan buyuk Amir Temur bobomiz birgina 
Samarqand shahrida o‗nga yaqin bog‗larni tashkil etgan: Bog‗ishamol, Bog‗izog‗on, 
Bog‗ibaland, Bog‗idilkusho shular jumlasidandir. Bog‗bonlarning ko‗pchiligi bog‗ tashkil 
etish maqsadida tashlandiq, toshloq, keraksiz yerlarni tozalab, o‗sha joylarda go‗zal bog‗-
rog‗lar yaratishgan, yurtimiz mustaqillikka erishgach, barcha sohalarda bo‗lgani singari, 
hukumatimiz tomonidan bog‗dorchilikni rivojlantirish borasida ham bir qator qonun 
xujjatlari qabul qilindi. Respublikamizda yangi intensiv texnologiyalarga asoslangan 
bog‗larni yaratish uchun keyingi yillarda xorijiy mamlakatlardan mevali daraxtlarning 
karlik ko‗chatlari va turli serhosil payvandlangan tayyor ko‗chatlari ham olib kelindi. Shu 
bilan bir qatorda O‗zbekiston bog‗dorchilik, uzumchilik va vinochilik ilmiy tadqiqot 
instituti olimlari tomonidan ham bu borada muayyan ishlar olib borilmoqda.
Barchamizga ma‘lumki, qishloq xo‗jaligi boshqa sohalarga qaraganda, o‗ziga xos 
xususiyatlari bilan ajralib turadi. Jumladan, bu soha birinchi navbatda, mahsulot ishlab 
chiqarish nuqtai-nazaridan bevosita tabiiy-iqlim sharoitiga bog‗liqligi, mahsulot yetishtirish 
va xizmat ko‗rsatish yil davomida barqaror davometmasligi, mahsulot sotish yoki xizmat 
ko‗rsatishda narxlarning mavsumiy tebranishi va boshqa omillar bilan tavsiflanadi. Shuni 
alohida ta`kidlash lozimki, mustaqilligimizning dastlabki yillarida iste`mol uchun zarur 
bo`lgan g`alla, go`sht va go`sht mahsulotlari, sut mahsulotlari, kartoshka va boshqa 
mahsulotlar chetdan keltirilgan bo`lsa, bugungi kunga kelib ushbu mahsulotlarni ishlab 
chiqarilishining jadal rivojlanishi natijasida xalqimiz ehtiyojlarini to`liq ta`minlabgina 
qolmay ko`plab chet mamlakatlariga eksport qilib kelinmoqda.  
Aslida oziq-ovqat xavfsizligi juda keng tushuncha bo‗lib, u, eng avvalo, aholi 
ehtiyojini fiziologik me‘yorlarga mos ravishda iste‘mol tovarlari bilan ta‘minlashni nazarda 
tutadi. Biroq keyingi paytda oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmining o‗sishi aholi 
soni va ehtiyojlarining ortishidan orqada qolayotgani, ayniqsa, qishloq xo‗jaligi hamda 
qayta ishlash sanoati rivoji uchun yetarli sharoit mavjud bo‗lmagan mamlakatlarda 
muammo tobora chuqurlashib borayotgani tashvishlanarlidir. 
Mamlakatimizda sabzavot, poliz, kartoshka ekinlari, shuningdek, bog‗ va tokzorlar 
maydonlari kengaytirilishi bilan birga, ushbu tarmoqlarda ishni to‗g‗ri tashkil qilish orqali 
uning samaradorligini oshirish uchun barcha zaruriy shart-sharoit yaratib berilgan. Ya‘ni 
dehqon va fermer xo‗jaliklari, aholi tomorqalarida ekinlar ekilishi bo‗yicha monitoring 
yuritish mexanizmi yo‗lga qo‗yilib, zaruriy miqdordagi urug‗lik, mineral o‗g‗it, yonilg‗i-
moylash mahsulotlari, mevali daraxtlar ko‗chatlari yetkazib berishning maqbul tizimiga 
asos solingan. 
67
Amanova M., Rustamov A., Allanazarova L., Xudayqulov J.B. Yeryong‗oq ekinini yetishtirish 
agrotexnikasi bo‗yicha tavsiyanoma. «NISIM» Ch.K. bosmaxonasi. 1,5 b.t. Toshkent -2016. 

---

102