―ИҚтисодиёт‖ факультети

1-rasm. Qishloq xo‗jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishning o‗sish sur‘ati dinamikasi 
Buning uchun esa har bir fermer xo`jaligi darajasida o`rim-yig`imda texnika 
xizmatini yoki qo`l mehnatidan foydalanishning iqtisodiy samaradorligi taqqoslanib qulay 
shakli tanlab olinadi. Bugungi kunda fermer xo`jaliklarida barcha qishloq xo`jalik 
mahsulotlarini yig`im-terimida, g`allachilikdan tashqari qo`l mehnati keng qo`llanilmoqda. 
SHuning uchun ham ularda mehnatga bo`lgan ehtiyoj, asosan yig`im-terimda yuqori bo`lib, 
eng past talab darajasi noyabr-fevral oylariga, o`rtacha talab mart-aprel va barqaror-
muntazam talab-vegitatsiya davri may-avgust oylariga to`g`ri keladi. Shuning uchun ham 
fermer xo`jaliklarida oyma-oy, bajariladigan agrotexnik tadbirlar turlari bo`yicha talab 
etiladigan mutaxassis, bajaradigan ish xajmi vas arf qilinadigan kunlik ish vaqti bo`yicha, 
biz yuqorida tavsiya qilgan grafik asosida mehnat resurslaridan foydalanish jadvali tuzilishi 
maqsadga muvofiqdir. Chunki fermer xo`jaliklarida mehnatni tashkil etishda ushbu tadbirni 
amalga oshirish, birinchidan, mehnatni ilmiy va to`g`ri tashkil etish,ikkinchidan, mehnat 
resurslaridan samarali foydalanish imkonini beradi, pravardida esa fermer xo`jaliklarida 
agrotexnik tadbirlarni o`z vaqtida, sifatli o`tkazish imkoniyati vujudga keladi, mahsulot 
etishtirish hosildorligi oshadi, ortiqcha sarf-xarajatlar tejaladi va xo`jalikning samaradorligi 
oshirish imkoniyati uchun muhim manba yaratiladi va shuning natijasida 2017-yil qishloq 
o‗rmon va baliq xo‗jaligining asosiy ko‗rsatgichlari quydagicha bo‘lgan:qishloq, o‗rmon va 
baliq xo‗jaligi mahsulot (xizmat)larining umumiy hajmi 69 504,2 mlrd. so‗mni yoki 2016 
yilning mos davriga nisbatan 102,0 %ni tashkil qildi.Dehqonchilik va chorvachilik, ovchilik 
va ushbu sohalarda ko‗rsatilgan xizmatlar– 68 906,7 mlrd. so‗m (101,9 %) o‗rmon 
xo‗jaligida – 117,9 mlrd. so‗m (101,6 %) baliq xo‗jaligida – 479,6 mlrd. so‗m (126,8 %) 
tashkil qilgan
284
. Quydagi 1-diagramma ma‘lumotlariga asosan qishloq xo‘jaligi 
maxsulotlarini ishlab chiqishning o‘sish sur‘atlari xar yili ma‘lum miqdorda o‘sganligini 
ko‘rish mumkin. 
284
O‘zbekiston Respublikasi Toshkent viloyati Statistika boshqarmasining 2018-yil 1-
yanvardagi ma‘lumotlari asosida tuzulgan. 

---

449 
Qishloq aholisini ish bilan bandligini ifodalovchi statistik ko`rsatkichlar tizimi 
sifatida – aholi soni, qishloq aholisi va uning tarkibi, yana shuni ta‘kidlab o`tish kerakki,
ish bilan band bo`lganlar, iqtisodiy faol aholi iqtisodiy faol bo`lmagan aholi, mehnat 
resurslari, mehnatga layoqatli yoshdagi mehnatga layoqatli aholi, mehnat resurslari balansi, 
mehnat resurslarining prognoz balansi kabi ko`rsatkichlarni tahlillarini amalga oshirish talab 
etiladi. 
Mamlakat aholisi asosan, uning hududida va undan tashqarida istiqomat qilayotgan 
va fuqarosi hisoblangan odamlardan tarkib topgan bo`lib, qishloq aholisi esa qishloq 
joylarda yashovchilarni o`z ichiga oladi.Natijada ko‘rinib turubdiki bugungi kunda qishloq 
xo‘jaligi soxalarida mexnat resurslaridan samarali foydalanish maqsadida juda ko‘plab 
ishlar amalga oshirilmoqda va amalga oshirilgan chora- tadbirlar natijasida bugun kunda 
qishloq xo‘jaligi soxalari yanada shiddat bilan rivojlanvoqda. 
 
З.Н. Рахматов - базовый докторант, ТГЭУ