―ИҚтисодиёт‖ факультети

Корхоналарда логистик аутсорсинг фаолият унумдорлигини ошириш 
йўллари 
 
Логистик фаолиятни унумдорлиги-бу меҳнат харажатларнинг самарадорлиги 
бўлиб, у вақт бирлигида ишчилар томонидан ишлаб чиқарилган маҳсулот бирлиги, 
ишлаб чиқаришга кетган иш вақти миқдори, уни бозорга етказиб бериш 
каналларининг самараси ва маҳсулот миқдорида ифодаланади, яъни меҳнат 
унумдорлиги маълум вақтда ишчилар томонидан ишлаб чиқарилган маҳсулот 
сонидир.
Логистик фаолият унумдорлигини ўстириш учун унга сарфланган жонли 
меҳнатнинг қийматини камайтириш лозим, яъни ишлаб чиқаришда қатнашаѐтган 
ишчилардан оқилона фойдаланиш зарур бўлади. Бу ўз навбатида маҳсулот 
таннархининг камайишига ва фойданинг эса ўсишига олиб келади. Шундай қилиб, 
логистика унумдорлигини ошириш манбалари хилма-хил бўлиб, улар кўпчилик 
ишчиларнинг фаолияти билан бойиб боради. Уларни икки йўналиш бўйича гуруҳлаш 
мумкин.
Улардан бири – бу моддий оқимларини етказиб бериш таркибини жадал 
ўзлаштириш, янги технологияни жорий этиш, бошқаришни такомиллаштириш ва 
ихтисослаштиришни ривожлантириш ва бошқариш.
Логистик аутсорсинг унумдорлигининг оширишнинг энг муҳим омилларидан 
моддий оқимларни харакатга келтиришни ташкил этиш, ишлаб чиқаришнинг ҳажми 
ва тизимини ўзгариши, тармоқ омиллари, ишловчиларнинг билим савияси, малакаси 
ва бошқалар ҳам аҳамиятлидир. 
Логистик аутсорсинг унумдорлигини ошириш захираларининг бир неча 
таснифлари мавжуд бўлиб, улар иккита катта гуруҳларга бўлинади:
- жонли меҳнатдан (меҳнат ресурсларидан) фойдаланишни яхшилаш захиралари;
- асосий ва айланма фондлардан янада самаралироқ фойдаланиш захиралари.
Бу ўринда Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиѐев 
мамлакатимизни 2016 йилда ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришнинг асосий 
якунлари ва 2017 йилга мўлжалланган иқтисодий дастурнинг энг муҳим устувор 
йўналишларига бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг кенгайтирилган мажлисидаги 
маърузасида
таъкидлаб ўтганларидек... ―
Кун тартибида ўта жиддий масалалар 
турибди. Булар – мамлакатимизда яратилган технологияларнинг рақобатдошлигини 
таъминлаш, ―ноу-хау‖ намуналарини яратиш, замонавий ахборот-коммуникация 
технологияларини жорий этиш, яъни юқори сифатли маҳсулот ишлаб чиқаришда ва 
уни истеъмолчиларга етказиб беришда логистика тизимини жорий этишни 
таъминлаш бўйича тизимли чора-тадбирларни амалга ошириш муҳим аҳамиятини 
касб этиб келмоқда.‖
106
106
Шавкат 
Мирзиѐев 
мамлакатимизни 
2016 
йилда 
ижтимоий-иқтисодий 
ривожлантиришнинг асосий якунлари ва 2017 йилга мўлжалланган иқтисодий дастурнинг 
энг муҳим устувор йўналишларига бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг кенгайтирилган 
мажлисидаги маърузаси
, 16 январ 2016 й. 

---

174 
Бугунга кунда мамлакатимизда миллий даромад бирлигига ҳисоблаганда 
ривожланган мамлакатларга қараганда ѐнилғи, электроэнергия, металлар сезиларли 
даражада кўп сарфланаяпти. Бу эса катта ҳажмдаги ишлаб чиқарипши ташкил этишда 
ресурсларнинг 
тақчиллигига 
олиб 
келади. 
Шунинг 
-учун, 
мамлакат-
машинасозлигининг тубдан замонавийлаштириш зарур, Бу эса фан-техник тараққиѐти 
негизида бутун халқ хўжалигини реконструкция қшшшшшг мухум шартидир. Бунга 
эришишга қаратилган узоқ муддатли, стратегик мақеадлар аҳолининг зарурий 
эҳтиѐжларини тўлароқ қондириш билан уйғунлашмоғи лозим.
107
Биринчи 
гуруҳга, 
меҳнатни, 
меҳнат 
шароитларини 
ташкил 
этиш, 
ишловчиларнинг иш қобилиятларини ошириш, кадрлар таркиби ва уларни жой-
жойига қўйиш, шунингдек, ходимларнинг меҳнат натижаларидан юқори моддий ва 
маънавий манфаатдорликларини оширишни таъминлаш билан боғлиқ масалалар 
киритилади. Иккинчи гуруҳ асосий ишлаб чиқариш фондлари қувватидан тўлиқ 
фойдаланиш захираларини, шунингдек, хомашѐ, материаллар, бутловчи буюмлар ва 
айланма маблағлардан, логистик аутсорсинг асосида, янада тежамкор фойдаланишни 
ўзига олади. Ички ишлаб чиқариш захиралари, шунингдек, маҳсулотнинг 
сермеҳнатлилик даражасини пасайтириш логистика захираларига ва жами иш 
вақтидан яхшироқ ойдаланиш захираларига бўлинади. Жами иш вақти фондидан 
фойдаланишни яхшилашга иш вақтининг бекор сарф бўлишини тугатиш ва кадрлар 
таркибини яхшилаш билан, яъни ишловчиларнинг умумий сонидан асосий ишчилар 
салмоғини ошириш билан эришилади.
Ижтимоий ишлаб чиқариш самарадорлигининг ошиши кўп холларда асосий 
фондлардан яхшироқ фойдаланишга боғлиқ бўлади. Мавжуд ишлаб чиқариш 
имкониятларидан логитстики аутсорсинг нуқтаи назаридан тўлароқ фойдаланиш, 
ускуналарни максимал даражада иш билан таъминлаш, унинг сменалигини кескин 
ошириш ва шу асосда хар бир ускуна бирлигига ва ҳар-бир метр квадрат ишлаб 
чиқариш майдонига тўғри келадиган маҳсулот микдорини ошириш зарур.
108
Ишлаб чиқариш самарадорлигини оширишда асосий ўринлардан бири, логистик 
бошқарувни ўз ичига олувчи ташкилий-иқтисодий омиллар эгаллайди. Ижтимоий 
ишлаб чиқариш масштабининг ўсиши ва хўжалик алоқаларининг мураккаблашиши 
билан унинг роли ортиб боради.
Корхоналарда 
логистик 
инвестицион 
сиѐсат 
капитал 
қўйилмалар 
самарадорлигини оширишни таъминлашга қаратилиши, ҳозирги кун бозор 
муносабатлари шароитида фан-техника тараққиѐтини ўстириш, корхонада 
интеллектуал мулк тизимини шакллантиришни тақозо этади. 
 
 
Х.О. Обидов - магистрант, ТДИУ