Иқтисод ва молия / экономика и финансы 2014, 12 элвин тоффлер. Учинчи тўЛҚин 5–6-боблар

ИҚТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ
2014, 12
ҳокимиятнинг асосий қурилиш услуби 
сақланиб қолди. 
Охирги уч аср давомида у ёки бу 
давлатда қўзғолончи ва ислоҳотчилар 
ҳокимият чўққиларини забт этишга, 
ижтимоий адолат ва сиёсий тенглик-
ка асосланган янги жамият қуришга 
кўп маротаба уринганлар. Барча 
учун эркинликни ваъда қилган шун-
дай ҳаракатлар баъзан миллион-
лаб кишиларнинг ҳиссиётлари жўш 
уришига сабабчи бўлган. Гоҳида 
инқилобчилар ҳатто эски тузумлар-
ни ағдаришга муваффақ бўлганлар. 
Лекин ҳар гал якун бир хил бўлиб 
чиққан. Қўзғолончилар, энди ўз 
байроқлари остида субэлита, элита ва 
суперэлиталарга ўхшаш тузилмаси-
ни яратганлар. Иккинчи тўлқин циви-
лизациясига бундай интеграцион ту-
зилма ва уни бошқарган технократ-
лар худди заводлар, табиий ёқилғи ва 
нуклеар оилалардан қолишмаган да-
ражада зарур бир нарса бўлган. Ин-
дустриализм ва ваъда қилинган тўлиқ 
демократия аслида бир-бирига мос 
бўлмаган. Инқилоб ёки бошқа йўл 
билан индустриал давлатлар барча 
спектр бўйича: эркин бозордан тор-
тиб марказлашган режалаштиришга-
ча мажбуран орқага чекинишлари ёки 
кескин олға силжишлари мумкин эди. 
Лекин леопард каби улар терисида-
ги рангларни ўзгартира олмас эдилар. 
Интеграторларнинг қудратли иерар-
хиясисиз фаолият кўрсатиши мумкин 
бўлмаган.
Бугун, 
Учинчи 
тўлқиннинг 
ўзгаришлари бошқарув ҳокимияти 
қалъа деворларини теша бошла-
ган пайтда, бунинг энг биринчи ало-
матлари ҳокимият тизимида пайдо 
бўлмоқда. Бошқариш, қарор қабул 
қилиш, ишчи, истеъмол ва фуқаро на-
зоратини амалга оширишда иштирок 
қилиш, демократлаштириш тўғрисида 
талаблар турли давлатларда бирин-
кетин овоза қилинмоқда. Саноат-
нинг илғорроқ тармоқларида иерар-
хиялиги пастроқ ва ихтисослашганроқ 
янги ишлаб чиқариш услублари пай-
до бўлмоқда. Ҳокимиятнинг марказ-
лашганлик даражасини камайтиришга 
босим кучаймоқда. Бошқарувчи шах-
сларнинг пастдагиларнинг ахбороти-
га қарамлиги даражаси борган сари 
ортмоқда. Элиталарнинг доимийлиги 
ва мустаҳкамлиги пасаймоқда. Булар-
нинг барчаси сиёсий тизимдаги келгу-
си туб ўзгаришлардан бир дарак, хо-
лос. Саноат тузилмаларини буза бош-
лаган Учинчи тўлқин ижтимоий ва си-
ёсий янгиланиш учун мислсиз имко-
ниятлар очмоқда. 
Энг яқин йилларда бизнинг ярамай-
диган, эзадиган, эскирган интеграци-
ялашган тузилмаларимиз ўрнига янги 
ажойиб жамоа тузилмалари кела-
ди. Ушбу янги имкониятларни кўриб 
чиқишга ўтишдан аввал, тугаб бита-
ётган тизим таҳлилини бермоқ лозим. 
Уни рентген нурлари билан ёритиб, 
бизнинг эскирган сиёсий тузум Иккин-
чи тўлқин цивилизацияси доиралари-
га қанчалик аниқ мос келгани ва са-
ноат тузилиши билан унинг элиталари 
бир-бирларига қанчалик тўғри келга-
нини кўриб чиқайлик. Шундагина бун-
дай ҳолат йўл қўйилмайдиган даража-
га келиб, бундан буён нега сақланиб
қололмаслигини тушунамиз. 
71
ИҚТИСОДИЙ НАЗАРИЯ ВА МАКРОИҚТИСОДИЁТ / 
ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ТЕОРИЯ И МАКРОЭКОНОМИКА

---