Italiya iqtisodiyoti

Davlat mablag‘larini sog‘lomlashtirish 
Qayta qurish har qanday mamlakatda xo‘jalik boshqaruvini yangilash bilan 
birga ma’muriy boshqaruvda ham islohatlar jarayoni kechishini talab etadi. Bu esa 
Italiya byudjet federalizmi modelini muvaffaqiyatli amalga oshirilishida va bu 
orqali hududiy va mahalliy hokimiyat boshqaruviga ham talay huquqlarni berdi. 
Bu huquqlar mamlakatda ham iqtisodiy, ham ma’muriy boshqaruv borasida 
Italiyani YEI davlatlari orasida mavqeini oshirmoqda. Bu islohatlar samarasi 
ularoq mamlakat iqtisodiyoti Yevropa valyuta tizimiga a’zo davlatlar orasida 
byudjet to‘lovlari tanqisligi 7% dan 3% ga tushdi. 
Soliq, sog‘liqni saqlash, nafaqa pensiya ta’minoti 
Italiya iqtisodiyotida soliq, sog‘liqni saqlash, nafaqa pensiya ta’minoti 
tizimlarida kechgan islohatlar o‘z samarasini bermoqda. Mamlakatda kechayotgan 
soliq borasidagi o‘zgarishlar natijasida soliq to‘lovlari soddalashtirildi, investitsiya 
faoliyati kengayishiga zamin yaratdi. Soliqlar hajmi 53,2% dan 37% ga tushirildi. 
Aksiya, qimmatli qog‘ozlar operatsiyalari uchun soliq uchdan ikki qismga 
pasaytirildi. Tadbirkorlarning sog‘liqni saqlash jamg‘armasiga to‘lanadigan 
badallari olib tashlandi. 
Maastrixt bitimiga ko‘ra Italiya hokimiyat sarf-harajatlari uchun yalpi 
daromaddan 1,4 % gacha badal to‘lovlari to‘lanishini joriy etgandi. U bozordagi 
mavqeini oshirdi. Inflyatsiya darajasi yillik 1,5 % ga kamaydi. Hozirgi kunda 
mamlakatni birgina muammo o‘ylantirmoqda: ichki iqtisodiyotda pul-moliya 
ko‘rsatkichlari dinamikasini barqaror holda ushlab turaoladimi? 
Mehnat bozori 
Mamlakat janubida ishga yaroqli aholining 18 % i ishsizlik darajasida turibdi, 
bu esa iqtisodiy balansga o‘z ta’sirini ko‘rsatmay qolmaydi. Shu nuqtai nazardan 
hokimiyat mehnat bozorini tashkil etishga oid qonunchilikda ko‘zda tutilgan 
jihatlarga alohida e’tibor qaratdi. Yangi ish o‘rinlari yaratish uchun kichik va o‘rta 
biznes korxonalari tashkil etishga keng imkoniyatlar yaratdi. Mehnat bozori 
islohati 1992 yilda boshlandi va bosqichma-bosqich amalga oshirilishi natijasida 
ishsizlikka birmuncha barham berildi. Hatto chetda ishlash migratsiya va tashqi 
savdoda keng faoliyat yuritishga zamin yaratildi. Bunday sharoitlar uchun 1996 

---

yilda boshqa davlatlar bilan kontraktlar tuzildi. Ish bilan ta’minlangan tadbirkorlik 
firmalar uch yillik ish haki solig‘idan ozod qilindi. 
Yer islohoti 
Yer islohatini amalga oshirish bilan bog‘liq sa’y-harakatlar mamlakatda yer 
zahiralaridan keng ko‘lamda foydalanish imkonini berdi. Bu quyidagi yo‘nalishda 
o‘z aksini topgan: birinchidan, yer 30 yil muddatga yillik 3,5 % lik to‘lov bilan 
ijaraga berilgan. Ikkinchidan, yirik mulkdorlarga foydalanish imkoni bo‘lmagan 
ortiqcha yerlar berilib, kompensatsiya imkoniyati bilan 25 yil muddatga 
mo‘ljallangan 5 foizlik qimmatli qog‘ozlar joriy etilgan. Bundan ko‘zlangan 
maqsad unumsiz yerlarni manfaatdorlik evaziga madaniylashtirishdir. Islohatlar 
samarasi o‘laroq kooperativlar qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yetishtirish va qayta 
ishlashda imtiyozlar va qo‘shimcha pul, texnik jihatlar bilan ta’minlandilar.