Issn 2181-9580 toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

 
 
62

---

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
 
ILMIY AXBOROTLARI 2020/5 
Bo‘lg‘usi iqtisodchi mutaxassisning innovatsion faoliyatini takomillashtirishga taʼsir 
etuvchi omillar
1
1. 
Oliy 
taʼlim 
muassasalarining moddiy 
texnik bazasi. 
Bino-inshootlarning yetarliligi, ularda auditoriyalarning holati va 
sig‘imi. Shunday holatlar mavjudki, auditoriyalarning sig‘imi 24tani 
tashkil etsa, baʼzi hollarda, ularda 30 nafargacha tahsil olayotgan 
holatlar mavjud. 
2. O‘quv-uslubiy taʼminot 
Taʼlim yo‘nalishlari bo‘yicha tayyorlanayotgan o‘quv rejalarning har 
yili o‘zgarib turishi natijasida, bir kurs o‘qiyotgan fanlar keyingi 
kelayotgan kurslarda o‘qitilmasligiga yoki baʼzi fanlarning mazmuni 
va mohiyati, kelajakda bo‘lg‘usi mutaxassislarning faoliyatiga 
qanchalik foydali ekanligi chuqur tahlil qilinmasligi oqibatida o‘quv 
rejalarda o‘z aksini topish hollari mavjud. 
3. 
O‘quv 
rejalarga 
kiritilgan fanlarning fan 
dasturlarini sifat jihatdan 
pastligi 
Fanlarning fan dasturini ishlab chiqishda meʼyor talablariga rioya 
qilinmasligi, xorijiy tajribalardan foydalanmasligi holatlari natijasida 
fan dasturlarining sifati pastligicha qolmoqda. 
4. O‘quv jarayonida ilg‘or 
pedagogik 
texnologiyalardan 
foydalanmaslik 
Аynan faol o‘qitish usullari ijodiy tashabbus, mustaqillik, javobgarlik 
hissining rivojlanishiga, jamoada ishlay olish, o‘z loyihalarini himoya 
qilish va asoslash hamda kreativ qobiliyatlarining shakllanishiga 
xizmat qiladi. 
5. Fan, taʼlim va ishlab 
chiqarishning 
integratsiyalashmaganligi 
Fan, taʼlim va ishlab chiqarishning uzviy integratsiyasi, iqtisodchi 
mutaxassislar tayyorlashda soha tarmoqlari bilan yaqin hamkorlikni 
kuchaytirish, ilmiy-tadqiqot natijalarini targ‘ib va joriy qilish tizimini 
tubdan takomillashtirish talab etilmoqda. 
6. 
Professor-
o‘qituvchilarning 
kasbiy 
kompetensiyasining 
pastligi 
Bugungi zamon pedagogi iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy yangiliklardan 
to‘liq xabardor bo‘lishi, iqtisodiyotning qonun qoidalari, 
tamoyillarini so‘zsiz bilishi, tashkil etilayotgan maʼruza, amaliy 
mashg‘ulotlarda 
innovatsion 
pedagogik 
hamda 
axborot 
texnologiyalaridan to‘laqonli foydalana olishi, iqtisodiy pedagogik, 
psixologik bilimlarni chuqur o‘zlashtirgan bo‘lishi, pedagogik 
mahorati 
yuksak 
darajada 
bo‘lishi, 
bo‘lg‘usi 
iqtisodchi 
mutaxassisning innovatsion faoliyatga tayyorlash bor mahoratini 
ishlata oladigan bo‘lishi lozim. 
7. 
O‘quv 
jarayonida 
axborot kommunikatsion 
texnologiyalaridan 
samarali 
foydalanil-
mayotganligi 
Аyni paytda iqtisodiy taʼlim tizimida olib borilayotgan islohotlarning 
zamiri, taʼlim tizimidagi sifat va samaradorlikka erishishni taqozo 
etadi. Bunda yuqori kompetentli, yuksak pedagogik mahoratga ega 
bo‘lgan pedagoglar tomonidan o‘qitishning zamonaviy pedagogik va 
axborot texnologiyalarini qo‘llashi natijasida yuqori samara berish 
kafolatlanadi. Аyniqsa, iqtisodchi mutaxassislarni innovatsion 
faoliyatini rivojlantirishda talabalarni kreativ qobiliyatlari hamda 
mantiqiy fikrlashni kamol toptira oladigan texnologiyalardan 
foydalanish maqsadga muvofiqdir.
1
Маълумот муаллифнинг тадқиқотлари асосида.
63

---

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
 
ILMIY AXBOROTLARI 2020/5 
6.Professor-o‘qituvchilarning kasbiy kompetensiyasining pastligidir. Bugungi bo‘lg‘usi 
iqtisodchi mutaxassisga dars berayotgan mutaxassisning o‘zi, u qaysi fandan dars berishiga 
qaramasdan innovatsion faoliyatga tayyor bo‘lish kerakligini taqozo etadi. Bugungi zamon 
pedagogi iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy yangiliklardan to‘liq xabardor bo‘lishi, iqtisodiyotning 
qonun-qoidalari, tamoyillarini so‘zsiz bilishi, tashkil etilayotgan maʼruza, amaliy 
mashg‘ulotlarda innovatsion pedagogik hamda axborot texnologiyalaridan to‘laqonli 
foydalana olishi, iqtisodiy pedagogik, psixologik bilimlarni chuqur o‘zlashtirgan bo‘lishi, 
pedagogik mahorati yuksak darajada bo‘lishi, bo‘lg‘usi iqtisodchi mutaxassisning innovatsion 
faoliyatga tayyorlash bor mahoratini ishlata oladigan bo‘lishi, talabalarning yoshi, bilim 
darajasi, individual xususiyatlari inobatga olishi natijasida ular bilan individual ishlay olishi, 
ilmiy va innovatsion bilimlar bilan shaxsan o‘zi qurollangan bo‘lshi hamda talabalarni ilmga 
yo‘naltira olishi, har bir mashg‘uloti o‘ziga xos tarzda, talabalarni zeriktirmasdan, ilg‘or 
pedagogik va axborot texnologiyalar asosida tashkil etilishiga erishishi natijasida, ularda 
bo‘lg‘usi iqtisodchi mutaxassis bo‘lib yetishishlari uchun o‘z kasbiga bo‘lgan mehr, 
qiziqishlarini ortib borishiga erisha olishi, xorijiy davlatlar tajribalarini o‘zlashtirgan bo‘lishi, 
eng avvalo, xorijiy tillarni o‘zlashtirgan bo‘lishi hamda, eng asosiysi, etnopsixologik 
(dilkashlik, samimiylik, adalatlilik, xushmuomalalik, hazil-mutoyibaga moyil kabi) 
xususiyatlarga ega bo‘lishi talab etiladi. Bir so‘z bilan aytganda, bo‘lg‘usi iqtisodchi 
mutaxassisning innovatsion faoliyatini takomillashtirishda o‘quv-uslubiy, ilmiy, maʼnaviy-
maʼrifiy, tashkiliy hamda innovatsion sohalarni chuqur o‘zlashtirgan bo‘lishi maqsadga 
muvofiq.
7.O‘quv 
jarayonida 
axborot 
kommunikatsion 
texnologiyalaridan 
samarali 
foydalanilmayotganligi natijasida taʼlim sifatini pasayishiga olib kelmoqda. Bunda bo‘lg‘usi 
iqtisodchi mutaxassisning innovatsion faoliyatini takomillashtirishga eʼtibor qaratilmayapti. 
Аyni paytda iqtisodiy taʼlim tizimida olib borilayotgan islohotlarning zamiri, taʼlim tizimidagi 
sifat va samaradorlikka erishishni taqozo etadi. Bunda yuqori kompetentli, yuksak pedagogik 
mahoratga ega bo‘lgan pedagoglar tomonidan o‘qitishning zamonaviy pedagogik va axborot 
texnologiyalarini qo‘llashi natijasida yuqori samara berish kafolatlanadi. Аyniqsa, iqtisodchi 
mutaxassislarni innovatsion faoliyatini rivojlantirishda talabalarni kreativ qobiliyatlari 
hamda mantiqiy fikrlashni kamol toptira oladigan texnologiyalardan foydalanish maqsadga 
muvofiqdir. O‘zbekiston Respublikasi oliy taʼlim vazirligining 2020-yil 27-martdagi “Oliy 
taʼlim muassasalarida masofaviy taʼlimni joriy etish to‘g‘risida”gi №233-sonli buyrug‘i
1
asosida barcha oliy taʼlim muasasalarida pandemiya sharoitidan kelib chiqqan holda, 
elektron taʼlim berish joriy etildi. Bu borada barcha oliy taʼlim muassasalarining tegishli 
elektron taʼlim platformasi yaratildi. Mazkur platformada modul (https://moodle) tizimi 
orqali amalga oshirilishi belgilandi. Аmmo, platformani o‘quv-uslubiy materiallar bilan 
to‘ldirishda professor-o‘qituvchilarning axborot kommunikatsion texnologiyalarni chuqur 
o‘zlashtirmaganliklari uchun masofaviy taʼlim berish ijobiy natija beryapti deb, aytish qiyin. 
Shuning uchun ham bugungi kun talabi har qanday mutaxassisga axborot texnologiyalari 
sohasida bilimlarini kuchaytirishni taqozo etmoqda. Yuqorida ayrim sanab o‘tilgan omillar 
bugungi kunda bo‘lg‘usi iqtisodchi mutaxassisning innovatsion faoliyatini takomillashtirishga 
taʼsir etuvchi omillardir. Mazkur omillar taʼsirida respublikada mavjud iqtisodchi 
1
Ўзбекистон Республикаси олий таълим вазирлигининг 2020 йил 27 мартдаги “Олий таълим муассасаларида масофавий 
таълимни жорий этиш тўғрисида”ги №233-сонли буйруғи. 
64

---

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
 
ILMIY AXBOROTLARI 2020/5 
mutaxassislar tayyorlovchi oliy taʼlim muassasalari bo‘lg‘usi iqtisodchi mutaxassisning 
innovatsion faoliyatini takomillashtirishda to‘siq bo‘lmoqda. Mazkur muammolarni tizimli 
hal qilinishi kelajakda bo‘lg‘usi iqtisodchi mutaxassisning innovatsion faoliyatini 
takomillashtirishga turtki bo‘ladi.