Issn 2181-9580 toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

 
THE ELEMENTS OF A PEDAGOGICAL SYSTEM OF EDUCATIONAL TECHNOLOGY 
Nurmatova M. - Lecturer of the Kokand State Pedagogical Institute 
Tolipova O. - Lecturer of the Kokand State Pedagogical Institute 
 
Annotation.
This article discusses modern foreign pedagogical technologies. A brief 
description of the features of educational technologies that are popular in modern 
conditions. 
Keywords:
modern pedagogical technologies, educational goals, experience of foreign 
countries, pedagogical activity, information support, educational materials, modern 
education, module, program training, game technology, didactic assignment. 
156

---

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 
 
2020/2
 
Zamonaviy pedagogik texnologiya tarafdorlari tomonidan quyidagi ikki usul taklif 
etiladi: 
1. Toifa va darajalarining ketma-ketligi aniq belgilangan ta’lim maqsadlarining puxta 
tizimini yaratish.
2. O‘quv maqsadlarini ifodalovchi aniq va tushunarli til (tushunchalar)ni topish.
Unga ko‘ra pedagog bu til (tushunchalar) yordamida ta’lim maqsadlarini aniq ifodalash 
imkoniga ega bo‘ladi.
Ta’lim jarayonida o‘quv maqsadlarini belgilashning eng to‘g‘ri yo‘li o‘qitish natijalarini 
aniqlashtirishdir. O‘qitish natijasi qanchalik aniq ifodalansa, o‘quv maqsadi shunchalik to‘g‘ri 
qo‘yilgan bo‘ladi.
“Pedagogik texnologiyada nazarda tutiladigan maqsadlarni qo‘yish uslubi o‘zining 
ashyoviy xususiyatiga ega.
Bu shundan iboratki, o‘qitish maqsadlari ta’lim oluvchilar harakatida ifodalanadigan va 
aniq ko‘rinadigan, o‘lchanadigan natijalar orqali belgilanadi”
1
.
Ko‘plab rivojlangan xorijiy mamlakatlarda o‘quv maqsadlari ikki xil nuqtayi nazar 
asosida, ya’ni pedagog faoliyat va ta’lim oluvchi faoliyatidan kelib chiqib qo‘yiladi.
B.Farberman
2
bu o‘rinda quyidagicha yo‘l tutish to‘g‘ri ekanligini aytadi: 
- har bir vazifalar guruhini “Dars yakunida ta’lim oluvchilar quyidagilarni bajara olishi 
lozim: ...” deb boshlash;
- har bir vazifani alohida-alohida belgilash, ya’ni raqamlash;
- har bir vazifani quyidagi fe’llar yordamida ifodalash: sanab o‘tish, eslash, so‘zlab 
berish, ko‘rsatib berish, tanlash, hisoblash va h.k.;
- har bir vazifani ta’lim oluvchining so‘zi bilan ifodalash, aslo, pedagogning so‘zi bilan 
emas;
- har bir vazifa aniq bitta natijani ifodalasin, aslo, ikki-uchta vazifani emas;
- har bir vazifani shunday qo‘yish kerakki, u pedagog tomonidan tashkil etiladigan dars 
bosqichlariga emas, dars jarayonida ta’lim oluvchining o‘zini keyinchalik qanday tutishi 
kerakligiga ishora qilsin;
- o‘quv vazifalari shunday qo‘yilishi kerakki, u yordamida ta’lim oluvchi faoliyatini 
mezonlash va natijaga erishganlikni aniqlash mumkin bo‘lsin;
- vazifalarni qo‘yishda “ta’lim oluvchilar buni bajara oladilarmi?” degan savolga javob 
topishning imkoni bo‘lsin.
Axborot ta’minotini loyihalash tamoyili ta’lim jarayoni loyihasida axborot ta’minoti 
shakllantirishga xizmat qiladi. Bunda e’tibor axborot manbalari bo‘lgan darsliklar, o‘quv va 
metodik qo‘llanmalar, yordamchi adabiyotlar, lug‘atlar, xrestomatiyalar, atlaslar va h.k.ni 
yaratishga qaratiladi.
Ta’lim texnologiyasining pedagogik tizimi elementlari pedagog olim V.P.Bespalko
3
fikricha, quyidagilardan tashkil topgan:
1
Farberman B. “Ilg‘or pedagogik texnologiyalar”. Toshkent: “Fan”-2000, 36-bet. 
2
Farberman B. “Ilg‘or pedagogik texnologiyalar”. Toshkent: “Fan”-2000, 37-bet. 
3
Беспалько В.П. “Слагаемые педагогической технологии”. Москва: “Педагогика”- 1989. – С. 6-7. 
157

---