Issn 2181-9580 toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 
 
2020/2
 
Eshitish qobiliyatining buzilishi ham bola nutqining me’yorda rivojlanishiga, uning 
ijtimoiy hayotga uyg‘unlashuviga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Eshitish kamchiligini erta aniqlash 
va tashxis qilish, uni qayta tiklash, bunday bolalarga pedagogik yordam ko‘rsatish logopedni, 
surdopedagog va ota-onalarning vazifasiga kiradi.
Ushbu defektologlarning olib borayotgan reabilitatsiya ishlari natijasida bolalar ham 
xuddi sog‘lom tengdoshlari kabi, ijtimoiy shaxs bo‘lib yetishishlari uchun barcha 
imkoniyatlarga ega ekanliklari hamda ulardagi mavjud kuchli imkoniyatlarni ishga solish 
nutqni rivojlantirish asosida amalga oshirilishi lozimligi isbotlandi. Bolalarning nutqni egallab 
borishlari sari ularda ijtimoiy (hayotiy) malakalarning shakllanishiga oid imkoniyatlar 
kengayib boraveradi.
Aniqrog‘i, faoliyat asosida rivojlantiriluvchi nutq ijtimoiy me’yorlarni egallashning 
zaruriy shartidir. Ushbu jarayonning jadallashuviga xizmat qiluvchi omillardan biri bolalar 
nutqini ilk, maktabgacha yoshda bo‘lgan davrda shakllantirish sanaladi. Koxlear implantantli 
bolalar ta’lim-tarbiyasi jarayonini takomillashtirish orqali ularning ijtimoiy moslashuvlari 
darajasini ko‘tarishning yo‘l va vositalari asoslab berildi.
Maxsus ta’lim sohasida koxlear implantantli bolalar ta’lim-tarbiyasi jarayonida nutqini 
rivojlantirish masalalari ilmiy-nazariy jihatdan chuqur o‘rganilmaganligi bois ilmiy jihatdan 
asoslangan erta abilitatsiya va korreksion-rivojlantiruvchi pedagogik tizimni yaratish dolzarb 
masala hisoblanadi.
OLIY TAʼLIMDA DARIY TILIDA FEʼL SO‘Z TURKUMINI O‘RGATISHGA INNOVATSION 
YONDASHUV 
Mamarajabov B.B. – Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti o‘qituvchisi 
Annotatsiya. 
Dariy tilida feʼl so‘z turkumini o‘rgatishga innovatsion yondashuv taʼlim 
samaradorligini oshirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Dariy tilida feʼl so‘z turkumi ustida 
ishlashda izchillik, bo‘limlar orasidagi bog‘lanish, dastur materialining hajmi, o‘rganish 
usullari va vositalari shu so‘z turkumini o‘rganish vazifasi, dariy tilining lingvistik xususiyatlari 
va talabalarning bilish imkoniyatlariga qarab belgilanadi. Mazkur maqolada dariy tilida feʼl 
so‘z turkumini o‘rgatishga doir innovatsion yondashuv mazmuni yoritiladi. Dariy tili taʼlimida 
qo‘llanuvchi samarali interfaol usullar tavsifi bayon etiladi.