Issn 2181-9580 toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali


TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI



Download 4,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/299
Sana03.06.2022
Hajmi4,96 Mb.
#632497
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   299
Bog'liq
7908 1061 TDPU I A 2-son 2020

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 
 
2020/2
 
shaxsni rivojlantirishga yo‘naltirilgan. Bunda bolaning psixik-jismoniy tayyorgarligi, uning 
shaxsini shakllanishiga uni o‘rab turgan muhitning ta’siri, korreksion o‘qitishga katta e’tibor 
qaratiladi. Taklif qilinayotgan adabiy ta’lim jarayonida badiiy matnni estetik idrok qilish va 
mustaqil ijodiy fikr yaratishga o‘rgatish korreksion-pedagogik tizimida eng muhimi 
korreksion o‘qitish jarayonida tushunarli nutq, kommunikativ malakalarni rivojlantirish, 
bilish faolligi, mutolaa va adabiy ijodga qiziqishni faollashtirish zaruratini aks ettiradigan 
ta’limot asosiy sanaladi. Adabiy ta’lim jarayonida badiiy matnni estetik idrok qilish va 
mustaqil ijodiy fikr yaratishga o‘rgatish samaradorligi ta’lim jarayonida uchta turdagi 
didaktik, maxsus va o‘ziga xos tamoyillarni amalga oshirish bilan belgilanadi. Ularni ajratish 
uchun, asosiysi, eshitishida nuqsoni bo‘lgan o‘quvchilarning psixik rivojlanishidagi o‘ziga 
xosliklarni maxsus maktab o‘quvchilariga ona tili o‘rgatishning butun o‘quv jarayoniga 
ta’sir o‘tkazadigan xususiyatlari; o‘quv fani sifatida o‘qish fanining o‘ziga xosliklarini hisobga 
olish sanaladi. Tamoyillarning uchta guruhini ajratishning ahamiyati ularning mohiyati bilan 
belgilanadi, zero aynan tamoyillar o‘qitishning ma’lum turini tashkil etishda asos vazifasini 
o‘taydi. Shunga ko‘ra pedagogik tizimning komponentlarini ishlab chiqishda, ular o‘rtasidagi 
aloqadorlik va munosabatlarni aniqlashda, avvalo, (ilmiylik, tushunarlilik, ko‘rgazmalilik, 
izchillik va tizimlilik, faollik va mustaqillik kabi) o‘qitish jarayoni qonuniyatlarini aks 
ettiradigan didaktik tamoyillarga asoslandik. Didaktik tamoyillardan tashqari, zaif eshituvchi 
o‘quvchilarning xususiyatlarini aks ettiradigan maxsus tamoyillar guruhini ajratishni zarur 
deb bildik. Bu guruhga kommunikatsiya, nutqiy amaliyotni maksimal darajada boyitish, 
o‘qitishning vaziyat bilan bog‘liqligi, nutq va tafakkurni o‘stirishning birligi, ta’limni nutqning 
holati haqidagi ma’lumotlar asosida qurish tamoyillarini kiritdik. Xususiy tamoyillar maxsus 
tamoyillarni o‘qish fanining o‘quv fani sifatidagi o‘ziga xosligi bilan belgilanadigan o‘ziga xos 
tarzda aniqlashtirishdir.
Pedagogik tizim doirasida adabiy ta’lim jarayonida badiiy matnni estetik idrok qilish va 
mustaqil ijodiy fikr yaratishga o‘rgatishni tartibga soluvchi o‘ziga xos tamoyillar tizimiga 
adabiy-badiiy tamoyilning kiritilishi adabiy ta’lim darslarida adabiyotning barcha, eng avvalo, 
matnlarni so‘z san’ati hodisalari sifatida idrok qilishga undash va o‘quvchilarni muallif 
asarlari olamiga g‘arq qilish, hissiyotlar, adabiy qobiliyatlarni shakllantirish mumkin bo‘lgan 
muhitni yaratishda namoyon bo‘ladigan estetik funksiyasini amalga oshirish bilan bog‘liq. 
Navbatdagi spetsifik tamoyil – badiiy asarni yaxlit o‘rganish tamoyili, bunda badiiy asarning 
har bir ahamiyatli elementi badiiy yaxlitlik tiklanishi va rivojlanishining ma’lum momenti 
sifatida qaraladi, adabiy o‘qish darslarida adabiy matn tahliliga qarashlarni o‘zgartiradi
1

O‘qishga o‘rgatishning an’anaviy metodikasi sharoitida matn tahlilida zaif eshituvchi 
o‘quvchining e’tibori matnni qurish qonuniyatlari va o‘ziga xosligini anglash emas, balki 
ko‘proq muallif matnini uzatish, undan nusxa olish va qayta yaratishga qaratiladi. Pedagogik 
tizimda badiiy asarni yaxlit o‘rganish natijasi kitobxonlarning badiiy-ijodiy faoliyati bo‘ladi, u 
badiiy asarni va o‘z fikrlarini yaratish jarayonini idrok qilish qonuniyatlari bilan belgilanadi
2

Adabiy asarni o‘rganishning tizimlilik tamoyili o‘quvchilar badiiy asar matni bilan ishlaganda 
1
Морозова Н.Г. Воспитание сознательного чтения у глухонемых школьников. – М.: Учпедгиз, 1953. – 
184 с.
2
Зыкова Т.С. Развитие речи глухих младших школьников в системе коррекционного обучения. 
Автореферат дисс. ... доктора пед. наук. –
М., 1993. – 35 с .
9



Download 4,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   299




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish