Issn 2181-9580 toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali


TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI



Download 4,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet177/299
Sana03.06.2022
Hajmi4,96 Mb.
#632497
1   ...   173   174   175   176   177   178   179   180   ...   299
Bog'liq
7908 1061 TDPU I A 2-son 2020

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 
 
2020/2
 
intiladi va qiziqadi. Rollarga asoslangan o‘yin ta’lim usuli sifatida bolalarni uyushtiradi va 
bilim imkoniyatlarini kengaytirib, shaxs sifatida shakllantiradi. Rolli o‘yinlar bolaning erkin
fikrlashi, suhbatdoshiga nimanidir aytishi, so‘rashi, isbot qilishi, tushuntirishiga imkoniyat 
yaratadi. Dialogdan farqli ravishda, rolli o‘yinlar nimaga (motiv) va nima uchun (maqsad, 
sabab) kabi savollarga javob beradi. Shunday qilib, o‘yinda qatnashayotgan bolalarning 
asosiy diqqatini suhbat mazmuniga qaratadi. Bolalar o‘yin jarayonida suhbatni boshlash, 
suhbatdoshiga savollar berish, savollarga javob berish kabi malakalarni egallaydilar. 
O‘quvchilar o‘yinni aniq maqsadga yo‘naltirga holda amalga oshirsa, kutilgan natijaga 
erishishi mumkin. Rolli o‘yin o‘quvchilar guruhi tomonidan qiziqib qabul qilingan, ularga 
tanish bo‘lishi kerak. Oldindan har bir obrazni izohlab berish lozim. O‘quvchi o‘yin jarayonida 
ikkilamchi darajali rollarda ishtirok etishi mumkin, lekin bosh rolda emas. Chunki bu holda 
rolli o‘yin ta’limning an’anaviy usullaridan biriga aylanib qoladi. Muloqotda yo‘l qo‘yilgan 
kamchiliklarni o‘yin jarayonida emas, balki undan keyin muhokama qilish maqsadga 
muvofiqdir. Bolalar nutqini rivojlantirish davomida mustaqil fikrlashga, izlanuvchanlikka va 
umumlashtirishga undovchi usullarni qo‘llash muhim ahamiyatga ega. O‘quvchilarni yangi
material bilan tanishtirishda, oldin o‘zlashtirilgan bilimlarni mustahkamlashda, ularning so‘z 
boyligini oshirish va tafakkurini rivojlantirishda didaktik o‘yinlardan foydalanish mumkin.
Ta’kidlash joizki, soddalik, bir xillik, xohishsiz takrorlashlar bolalarni toliqtirib, befarq qilib 
qo‘yadi. O‘yin davomida «Kim tez bajaradi?» - deb faolliklarini oshirish ularda qiziqish 
uyg‘otadi. Shuningdek, topshiriqlarni bajarishda bolalar g‘olib chiqish, boshqalardan orqada 
qolmaslik, ularni bajarishga qodir ekanini ko‘rsatish hissi bilan harakat qiladilar. Bolalarning 
aqliy va jismoniy
rivojlanishida o‘yin
 muhim 
ahamiyat kasb etadi.
 
Chunki u keng tarbiyaviy 
muammolar bilan uzviy bog‘liqdir. O‘yinlar faqat didaktik vosita bo‘lib qolmay, bola 
faoliyatining asosiy shakli ham hisoblanadi. Shuning uchun biz o‘yinning nozik tomonlarini 
hisobga olmay, o‘yin faoliyatini boshqarishni o‘rganmay turib, oldimizda turgan mas’uliyatli 
vazifalarni hal qila olmaymiz. Didaktik o‘yinlarni rollarga bo‘lib bajarish, biror qoida asosida 
bajarish, ijodiy ravishda bajarish kabi turlar berilgan. Bundan maqsad bolalarning so‘z 
boyligini oshirish, tasavvur va tafakkur doirasini kengaytirish, ularda jamoa munosabatlarini 
tarbiyalashdan iborat. O‘yin — bu bolalar uchun o‘qish, mehnat qilish va tarbiya vositasidir. 
Biroq pedagog ushbu tavsiya materiallarini o‘rgatishda darsning asosiy qismini o‘yin 
mashg‘ulotiga aylantirib yubormasligi, shuningdek, o‘yindan darsdagi bo‘sh vaqtni to‘ldirish 
maqsadida foydalanmasligi va dars jarayonida o‘yin o‘tkazishdan oldin asosiy maqsadni 
tushunib olishi zarur
1
. O‘yin elementlari va o‘yin xarakteridagi topshiriqlar bolalarni 
mashg‘ulot materiallarini o‘zlashtirishiga qarab belgilanadi. Ma’lumki, nutq faoliyatiga 
psixologik nuqtayi nazardan yondashsak, fikrni bayon qilish jarayoni bir necha bosqichdan 
iborat ekanini ko‘ramiz, ular: motiv, maqsad va niyatdir. Ular so‘z va jumlalar orqali 
suhbatdoshga yetkaziladigan fikr, unga iltimos qilish, buyruq berish, uning fikrini ma’qullash 
yoki unga e’tiroz bildirish, uni ishontirish, gapni inkor qilish kabilar tarzida namoyon bo‘ladi.
Mavjud hayotiy vaziyatda motiv, maqsad va niyat tabiiy muloqat tarzida amalga 
oshiriladi. Biroq, zaif eshituvchi bolalarni so‘z boyligini oshirishda fikr va xohish-istaklarini 
bildirish va ma’lumot olishga undash uchun maxsus vaziyatlarni tashkil qilish zarurati paydo 
bo‘ladi. Bu vaziyatlar ularning ehtiyojidan kelib chiqishi kerak. Bunday vaziyatlarning mavjud 
1
Yo‘ldoshev J, Usmonov S. Pedagogik texnologiya asoslari. –T.: O‘qituvchi, 2004. .
168



Download 4,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   173   174   175   176   177   178   179   180   ...   299




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish