Issn 2181-9580 toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

Folklore of the Uzbekistan Academy of Sciences 
 
Annotation. 
The article examines the issues of the scientific and creative heritage 
and the stylistic originality of Academician M. Kushzhanov, based on the observations of the 
creative work of a scholar by literary critics. M.Koshchanov is an outstanding scholar 
philologist, academician, the Honored worker of science of Uzbekistan. He is the author of 
more than 500 scientific and popular-scientific works and over 50 books, his special 
attention to the character, composition, story, conflict in the analysis of the literary work.
Keywords:
literal studies, character, plot, composition, conflict, language, style, 
method and skills. 
Taniqli olim va munaqqid Matyoqub Qo‘shjonov ilmiy-ijodiy merosining o‘zbek 
adabiyotshunosligi taraqqiyotidagi o‘rni beqiyos. Olim butun umri davomida og‘ir, 
mashaqqatli hamda matonatli hayot yo‘lini bosib o‘tdi. Ikkinchi jahon urushining dastlabki 
yillaridan to oxirigacha qonli janggohda vatan sharafini munosib himoya qildi. Yoshlikdan 
o‘rgangan ovchilik mahoratini jangda dushmanga qarshi qo‘llab, merganligini namoyon etdi. 
Urushdan shonli g‘alaba bilan qaytgan Matyoqub Qo‘shjonov endi o‘z mahoratini 
adabiyotshunoslik va tanqidchilik ilmida davom ettirdi. Ilmda ham o‘ziga xos merganlik 
taqozo etiladi. Bu merganlikda endi nishonni miltiqning miliga qarab emas, balki badiiy 
asarning qat-qatiga kirib boradigan, uning saragini sarakka, puchagini puchakka ajratib 
baholaydigan, eng muhimi, ijodkorning badiiy olamini kashf etadigan tafakkur kengliklariga, 
ko‘ngilning intuitiv sezgilariga asoslangan sinchilik mahoratini namoyon etish taqozo 
etilardi... Matyoqub Qo‘shjonovning badiiy asar talqinidagi sinchilik mahorati, eng avvalo, 
hayotiy haqiqatning badiiy haqiqatga aylanish jarayoni va xarakterlar psixologizmini chuqur 
mantiqiy dalillar bilan asoslashida ko‘zga tashlanadi. Bu olimning badiiy asar tahlilidagi o‘ziga 
xos uslubini belgilaydi. “Uslub – o‘zlik. Uslub – xarakterning botiniy suvrati. Uslub qaysidir 
ma’noda, taqdir. Mashhur kishilarning ilk ilmiy-ijodiy qadamlari bilan oxirgi qadamlari, 
izlariaro uzviy birlik, bog‘liqlik bo‘ladi. Izzat Sultonov, masalan, 30-yillardayoq adabiyot 
nazariyotchisi sifatida tanilgan edi. Uzoq umrining oxirigacha olim nazariya muammolari 
bilan shug‘ullandi. Matyoqub Qo‘shjonov o‘zbek adabiyotshunosligiga xarakter 
muammosini olib kirdi. U o‘nlab yozuvchilar, shoirlar ijodini xarakter muammosi nuqtayi 
252

---