Issn: 2181-1601 Uzbekistan

ǀ
ISSUE 2 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 220
Botanik ta’rifi.
Kovrak 
- 
(Ferula)
turkumi selderdoshlar 
(soyabonguldoshlar) 
- 
Apiaceae 
(Umbelliferae)
oilasiga mansub bo‘lib, ko‘p yillik o‘t o‘simligi. Kovrakning 
yer yuzida 160 dan ziyod turlari, O‘rta Osiyo respublikalarida 104, mamlakatimizda esa 
50 turi uchraydi. Smola - yelim olishda sassiq kovrak, Kuhiston kovragi kabi turlari 
ishlatiladi.
9
Tabiatda sassiq kovrak 
(Ferula assa-foetida L.)
keng tarqalgan bo‘lib, yelim-smola 
asosan shu turdan olinadi. Bu Dorivor o‘simlik Tabobatda bemor organizmiga ijobiy 
taʼsir etuvchi biologik faol modda hisoblanadi. Dorivor vositalar sifatida o‘simliklarning 
ildizi, bargi, po‘stlog‘i, guli, mevasi, shirasi va boshqa qismlaridan foydalaniladi. 
Ta’siri va ishlatilishi.
Bu o‘simlik ildizlarining havoda qotib qoladigan yelimi 
xalq tabobatida ba’zi asab kasalliklarida talvasaga qarshi vosita tariqasida, shuningdek, 
gijja haydaydigan dori sifatida qadimdan ishlatilib kelinadi. O‘rta Osiyo xalq tabobatida 
undan bronxial astma, sariq kasalligi, ko‘kyo‘tal, o‘pka sili, o‘lat, tish og‘rig’i, zaxmda 
foydalaniladi, shuningdek, u diabetga qarshi, qon to‘xtatadigan, quvvat beruvchi, 
balg‘am ko‘chiruvchi va gijja haydovchi dori sifatida, o‘t suyuqligini haydaydigan 
vosita tariqasida buyuriladi. 
Ilmiy meditsinada kovrak yelim-smolasi – 
“assafetida”
nomi bilan kukun, 
emulsiya va tindirma (nastoyka) holida og‘riq qoldiruvchi, balg‘am ko‘chiruvchi, 
quvvat beruvchi va tinchlantiruvchi vosita sifatida ishlatiladi va ko‘pgina davlatlar 
farmokopeyasiga kiritilgan.
Kovrak o‘simligidan tayyorlangan galen preparatlarning arterial bosimni 
pasaytirishi, qiltomirlarning mo‘rtligini bartaraf etib, bir qancha mikroblarning 
ko‘payishiga yo‘l qo‘ymasligi tajriba sharoitida aniqlangan. 
Ibn Sino
kovrak yelimini bo‘g‘im og‘riqlari davosiga ishlatish, ishtaha ochadigan 
va siydik haydaydigan vosita sifatida tavsiya etgan, lekin u kovrak yelimi qovuqqa zarar 
qiladi, deb hisoblagan.