Issn: 2181-1601 Scientific Journal Impact Factor

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3 
ǀ
ISSUE 9 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
  
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 4
TA’LIM MAZMUNI VA O‘QUVCHILARNING NUTQINI RIVOJLANTIRISH 
 
M. I. Abdumauvlanova 
M. E. Urinova 
Shayxontohur tumani 320-umumiy oʻrta 
taʼlim maktabining ona tili va adabiyot
fani oʻqituvchisi
 
Shayxontohur tumani 314-umumiy oʻrta 
taʼlim maktabining ona tili va adabiyot 
fani o‘qituvchisi
 
 
ANNOTATSIYA
Mazkur maqolada ta’lim mazmuni tushunchasining ilmiy asoslanishi, uning 
ahamiyati, o‘quv predmetlarini o‘zaro integratsiyalab o‘qitish, ona tili o‘qitishda 
o‘quvchilarning nutqi rivojlantirish, og‘zaki va yozma nutqni o‘stirish, o‘z fikri 
mustaqil ifoda qilish, nutqiy ko ‘nikmalarni egallash bo’yicha tilshunos va metodist 
olimlarning ilmiy qarashlari tahlil qilingan. 
Kalit so‘zlar:
ta’lim mazmuni, o‘quv dasturi, darslik, nutq ko ‘rinishlari, og‘zaki 
va yozma savodxonlik, nutqiy ko‘nikma, nutqiy kompetensiya, mashq, o‘quv 
topshirig‘i, matn ustida ishlash.
O‘quvchilarning bilim olishida va ulardagi nutq shakllarini rivojlantirishda ta’lim 
mazmunining o‘rni beqiyosdir. Ta’lim mazmunining asosiy mohiyatini ko‘plab olimlar 
tomonidan asoslab berilgan. Jumladan,”O‘zbek tili o‘qitish metodikasi” nomli o‘quv 
qo‘llanmada ta’kidlanishicha, “Ta'lim mazmuni davlat va jamiyat talablariga ko'ra, 
pedagogik texnologiyalarning eng so'nggi yutuqlari asosida belgilanadi, shakllanadi”
1
. 
Shuningdek, pedagogik texnologiyalar qanchalik amaliyotga rivojlangan holatda tatbiq 
qilinsa, ta’lim mazmuni shu darajada rivojlanadi.“Talim mazmuni deganda 1)o‘quv 
rejalari, 2) o‘quv dasturlari 3) darsliklar, 4) o ‘quv metodik qo‘llanmalar nazarda 
tutiladi. Ona tilidan dastur hamda darsliklar o ‘quvchilarning o‘rganishlari uchun 
tanlangan va ularning o‘zlashtirishlariga muvofiqlashtirilgan til materiallarini o‘z ichiga 
oladi”. Q.Husanboyevaning fikricha, ta’lim mazmuniga o‘qituvchini ham kiritish 
ta’kidlangan. G.Hamrayev esa Q.Husanboyevaning fikrini to‘g‘ri yondashuv deb 
baholaydi.”…til sathlaridan aynan fonetika va orfoepiyani o‘qitishda o‘qituvchining roli 
juda muhim bo‘lib, o‘quvchilar adabiy talaffuzni bevosita o‘qituvchidan o‘rganadilar”
2
. 
Ona tili darslarida o‘quvchilar o’z fikr- mulohazalarini to‘g‘ri, ravon, aniq, tushunarli 
tarzda yetkazishi uchun tilshunoslikning fonetika bo‘limini yuqori darajadagi bilimlarni 
egallagan bo‘lishlari bilan birga, grammatik qoidalarni o ‘z nutqida qo‘llay olish 
ko‘nikmasiga, so‘z boyligiga ham ega bo‘lishi nazarda tutiladi. Shu nuqtayi nazardan 
1
To ‘xliyev B., M.Shamsiyeva.,T.Ziyodova.O ‘zbek tili o ‘qitish metodikasi.Toshkent.Alisher navoiy nomidagi 
O'zbekiston Milliy kutubxonasi nashriyoti, 2010. -18b
2
Ҳамраев Ғ.Ҳ. Умумий ўрта таълим тизимида фонетикага доир ўқув материалларининг методик таъминотини 
такомиллаштириш: пед. фан. док. (PhD) дисс. – Самарқанд: 2019. – 13 б. 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3