Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific reports

Ikkinchidan, zamonaviy pedagogik jarayonni o‘ziga xosligi shundaki, an’anaviy ta’lim 
jarayonida asosiy rolni o‘qituvchi bajarsa-da, zamonaviy pedagogik jarayonda yangi axborot 
texnologiyalaridan foydalanish davomida barcha “og‘irlik” ta’lim oluvchi (talaba) zimmasiga tushadi. 
U, ta’lim muhitini rivojlanish nuqtasini tanlab, shaxsiy o‘quv jarayonini belgilab (tuzib) oladi. 
Ko‘rinib turibdiki, bu jarayonda o‘qituvchining vazifasi ta’lim oluvchini (talabani) o‘quv 
faoliyatida ko‘maklashishdan iborat, ya’ni ta’limiy ma’lumotlar oqimidan, mavzuga taalluqli bo‘lgan-
larini tanlab olish, ularni saralash va o‘zlashtirishni ta’minlashdan iborat. Shuning uchun o‘qituvchining 
aynan shu funksiyasini alohida belgilash uchun fasiliteytor (facilitator - ta’lim olishga ko‘mak beruvchi, 
yordam beruvchi, yengillashtiruvchi) tushunchasidan foydalanish mumkin. 
Uchinchidan, an’anaviy ta’limiy muhitga qaraganda, zamonaviy ta’limda o‘qituvchining ta’lim 
oluvchi (talaba) bilan aloqasi bir vaqtning o‘zida barcha ta’limiy guruh a’zolari bilan kechib, faol 
hamkorlik, qayta aloqadorlik ta’minlanib, ta’lim davomida alohida ta’lim oluvchilar bilan aloqadorlik 
kamaygan darajada ta’minlanadi. Mazkur xossani, pedagogik-psixologik ahamiyati shundaki, ta’lim 
oluvchilarga uzatilayotgan ma’lumot jamoaviy tarzda idrok etilib, tushunarli bo‘lmagan, to‘liq 
bo‘lmagan yoki ochiq qolgan masalalar ham jamoaviy tarzda muhokama etiladi. Buning evaziga, 
ma’lumotni mustahkamlash oson kechadi. Bu o‘z navbatida, o‘qituvchidan maxsus pedagogik-
psixologik va zamonaviy axborot texnologiyalariga oid qo‘shimcha tayyorgarlikka ega bo‘lishni taqozo 
etadi. 
To‘rtinchidan, ta’lim jarayonida o‘qituvchini an’anaviy vazifalari, ya’ni: -tarbiya berish, 
duyoqarashni shakllantirish, hayot yo‘lini tanlashni o‘rgatish, madaniylashtirish, o‘zini o‘zi anglashni 
o‘rgatish, “Men”ini shakllantirish, kasbga tayyorlash, o‘zini nazorat qilishni o‘rgatish, rag‘batlantirish, 
motivlashtirish, nasihat berish, muloqotga tayyorlash (kasbiy), o‘zini tartibga keltirishni o‘rgatish, tasalli 
(terapevtik) berish, bilim berish, qadriyatlarni shakllantirish (shu jumladan kasbiy), maqsadni 
115 

---