Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal

partiya sudi ham faoliyat yuritgan. Qoraqalpo
gʻiston partiya qoʻmitasi qoshida viloyat nazorat 
komissiyasi tashkil etilgan va partiya sudlari amaliyotga kiritilgan va uning faoliyati haqida muntazam 
ravishda hisobot tayyorlab, tahlil yuritgan. Partiya nazorat komissiyasining sud tizimi organlari bilan 
munosabati «yaxshi» y
oʻlga qoʻyilgan. Sud jazo organlari tomonidan partiya a`zosining ustidan jinoiy 
ish q
oʻzgʻatilsa, darhol viloyat partiya nazorat komissiyasiga oʻz xulosasi haqida xabar bergan. 
Chimboy uezdi T
oʻrtkoʻl shahridan 250 vyorst uzoqda joylashgan[16].  1923 -  yil fevraldan may 
oyigacha, ya`ni t
oʻrt oyda 7 majlisda 150 ga yaqin ish, 33 masala nazorat komissiyasi sudida qarab 
chiqilgan. Shundan bitta odam javobgarlikka tortilgan. Nazorat komissiyasi «kommunist emas 
unsurlar» bilan tizimli ravishda ish olib borgan[17]. 
1923 - yil 23 - fevralda Amudaryo viloyat-shahar kompartiyasining ijroiy byurosining majlisida 
viloyat kommunistik partiyasining nazorat komissiyasining bayonnomalari qarab chiqilgan. Bayon-
nomalarda: Qazibagarov komissiya a`zosi b
oʻla turib, odamlarni xoʻrlagani, haqoratlagani uchun uni 
markaziy nazorat komissiyasi va partiya a`zoligidan chiqarish markaziy nazorat komissiyasidan 
s
oʻralgan; Isayev «inqilobiy» tribunal tomonidan ishi yuzasidan aybdor deb topilib, qamoqqa olingan, 
uning aybi bir yoqli b
oʻlmagunicha partiya a`zoligidan vaqtincha chiqarish kerakligi aytilgan; 53-son 
bilan q
oʻzgʻatilgan «ayblov ishi» «sinfiy koʻz qarash»ga oid boʻlib, boylar va savdogarlar bilan 
yaqinlashganligi tasdiqlanmaganligi uchun partiya safida qoldirilgan va ish harakatdan 
t
oʻxtatilgan[18].  
1924  -  yil 3 -  yanvarda 
Oʻrta Osiyoning milliy-hududiy boʻlinishi masalasi koʻtarilganda, 
tashviqot mavsumida viloyat kompartiyasi q
oʻmitasining koʻrsatmasini bajarmaganligi uchun, 1922 
yildan partiya a`zosi hisoblangan Kubenov Dusunbetga qattiq hayfsan, 1919 yildan partiya a`zosi 
E.Djamankoziyevga qattiq xayfsan berilgan. 1923 yildan boshlab partiya a`zosi hisoblangan Chimboy 
ijroiy q
oʻmitasi raisi Kulimjayevning ishi nazoratda qoldirilgan[19].    
Xullas,  Amudaryo viloyat nazorat komissiyasi har oyda hisobot berib turgan. 1923 yil fevral 
oyida 5 marta sud majlisi 
oʻtkazilgan va unda jinoyatning 9 turi boʻyicha 25 masala qarab chiqilgan. 
Ular yakkahokimlik, 
oʻz lavozimidan foydalanishlik, poraxoʻrlik, aholini butun Rossiya boʻyicha 
r
oʻyxatga olish jarayonida roʻyxatga olinmay qolganlik, ya`ni tartib me`yorini buzganlar, oʻgʻrilik, 
apellyatsiya, ishga ma`suliyatsizlik bilan qarash, savdogarlik, mastlik va tartibsizlik, ma`naviy 
axloqsizlik kabilar b
oʻyicha jazolanganlar. Nazorat komissiyasi qarorlarining turlari quyidagi 
mazmunda b
oʻlgan:  vaqtincha  jinoiy ish harakatdan toʻxtatilsin; shartli ravishda partiya safidan 
chiqarilsin; shartli ravishda partiya safidan ikki oyga chiqarilsin; partiya safidan chiqarilib ishi sudga 
oshirilsin; qattiq hayfsan e`lon qilinsin; partiya safiga qayta tiklansin va aybsiz deb topilsin kabi[20] 
qarorlar bayon etilgan.  
Xulosa qilib    shuni aytish mumkinki, Sobiq sovet hokimiyati  tomonidan tashkil etilgan jazo 
organlari fuqarolarni ommaviy ravishda kamsitish, sovetlarga qarshi guruhlarni y
oʻq qilish, koʻchirish, 
badar
gʻa qilish, turmaxonalar va konslagerlar  tashkil etish kabilar bilan shugʻullangan boʻlsa, yakka 
hokim viloyat kommunistik (bol`sheviklar) partiyasi 
oʻz sudini tashkil etgan. Sovetlarning sinfiylik 
nazariyasi amalga oshirilgan.