Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal

Ключевые слова: политический процесс, категория, политическая система, социальные 
группы, концептуальная основа, научные подходы. 
 
Conceptual views and understandings about the category of “political process” 
Abstract. The article is dedicated to conceptual comprehension and interpretation of “political 
process” category. The author considers several scientific views and approaches in this field of 
science. 
Keywords:  political process, category, political system, social groups, conceptual basis, 
scientific approaches.   
 
Hozirgi davrda jahon miqyosida k
еchayotgan  globallashuv  jarayonlari  butun  insoniyat 
taraqqiyoti uchun misli k
oʻrilmagan  imkoniyatlar  yaratib  bеrmoqda.  U,  avvalambor,  davlatlar  va 
mintaqalar 
oʻrtasidagi chеgaralarni ochib bеrib, turli sohalarda oʻzaro hamkorlik rivojiga ulkan hissa 
q
oʻshish  bilan  bir  qatorda,  siyosiy  jarayonlar  kеchuvini  ham  tеzlashtirib  yubordi.  Bu  esa  siyosiy 
jarayonlarni  yangicha  kontsеptual  idrok  etish  va  ilmiy  yondashuvlarni  koʻrib chiqish zaruratini 
oshiradi. 
Ma'lumki, siyosiy jarayon tarixiy jihatdan davlatchilik va  ilk jamiyatning paydo b
oʻlishi bilan 
bo
gʻliq tushuncha boʻlib, u jamiyat rivojlanishining turli davrlarida turlicha namoyon boʻlgan va 
oʻziga xos xususiyat kasb etgan. Masalan, antik davr faylasuflari asarlarida quldorlik jamiyatining 
siyosiy tuzilishi, unda ijtimoiy-siyosiy munosabatlarning tashkil topish xususiyatlari, jumladan, davlat 
tuzilishi va uning shakllariga doir masalalar t
oʻgʻrisida soʻz yuritadi.[1] Oʻrta asrlar Gʻarb 
mutafakkirlari, tarixchilari asarlarida xristian dini va Rim katolik chеrkovining Yevropadagi siyosiy va 
ma'naviy hayotning barcha sohalarida hukmronligi sharoitidagi davlatchilik, qonun, huquq masalalari, 
Oʻrta asrlar hukmdorining insoniy jihatlari va xatti-harakatlari, davlat siyosiy faoliyatining 
qonuniyatlari va 
oʻziga xos jihatlari, fеodal tuzumdan kapitalizmga qadam qoʻyilishi, erkin fuqarolar 
jamiyatining shakllanishi kabi 
oʻsha davrga oid muhim jarayonlar oʻz ifodasini topdi.[2] Oʻz 
navbatida, Sharq mutafakkirlarining ijtimoiy-siyosiy qarashlarida 
oʻz davrining siyosiy jarayonlari, 
ularning k
oʻproq ijtimoiy va axloqiy, ma'naviy qirralari yoritilgan. Ayniqsa, buyuk bobokalonimiz 
Amir  Tеmurning  “Tеmur  tuzuklari”  asarida  markazlashgan  davlat  tashkil  topishi,  unda  boshqaruv 
ishlari amalga oshirilishi, mamlakatni boshqarishga oid k
oʻplab tadbirlar haqida ma'lumotlar bor.[3]  
Sirasini aytganda, davrlar 
oʻtgan sari insoniyat ortirgan tarixiy tajriba va bilim, ma'naviy-
madaniy  mеros  koʻlami ortib boradi, bu esa ijtimoiy-siyosiy jarayonga zamon va makonda mos 
ravishda ta'sir 
oʻtkazadi.  Mamlakatimiz  Birinchi  Prеzidеnti  I.A.Karimov  ta'kidlaganidеk:  “Erkin 
fuqarolik jamiyatiga dunyodagi k
oʻp-koʻp davlatlar asrlar davomida toʻplangan tajriba va dеmokratik 
an'analarni rivojlantira borib y
еtib  kеlgan.  Biz  bunday  jamiyatni  qurishni,  barpo  etishni orzu 
qilmoqdamiz va shunga intilmoqdamiz”. [4] 
105 

---