Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal

Аннотация.софист, идея, учение, легенда, лицемер. 
 
Research work "Kanzul-maorif" and philosophical view of Sanaa 
Annotation.This article provides a brief description of the scientific work "Kanzul-Maorif"  
which is stored in the fund of the Centre of Oriental Manuscripts of the Tashkent State Oriental 
languages  University. Also in his poetic works, the author describes the philosophical aspects of 
human beings through artistic characters. 
Keywords: sufi, idea, teaching, legend,  a hypocrite. 
 
XIX asr Xorazm tasavvuf adabiyotida qalam tebratgan faylasuf olim, shoir va yozuvchi b
oʻlgan 
Bobojon  Sanoiy bir qator original va tarjima asarlarni yaratdi. Uning original asarlaridan b
oʻlmish 
“Kanz-ul-maorif” (“Ma’rifatlar  xazinasi”), yozilgan sanasi k
oʻrsatilmagan, uni qayta koʻchirishda 
(Sanoiy bu asarni 1861 yilda k
oʻchirib yozgan) qoʻyilgan  sana e’tiborga olinsa, bu asar XIX asr 90-
yillarning oxiri – 60-yillarning boshida yaratilganligi ma’lum b
oʻladi [1]. 
Bobojon Sanoiyning asarlari uning tarjimalari bilan birga ToshDSHI  Sharq  q
oʻlyozmalari 
markazi fondida saqlanib kelmoqda [2]. 
891/III-inventar raqami ostida saqlanib kelayotgan “Kanz ul-maorif”(“Ma’rifatlar 
xazinasi”)asari muallif bergan mundarijaga k
oʻra oʻn bir bobdan iborat boʻlishi kerak edi. Asar esa 
oltinchi bob bayoni bilan tugaydi [1]. 
Bu boblarda ramzlar, ishoratlar va hikoyatlar ma’nolari, inson vujudi tilsimi, uning yaratilishdan 
maqsadi, yaratilganda olgan omonatlari, jismi tani, bosh a’zosi, yaratilgandan keyingi vazifalari, inson 
a’zolarining hikmatlari va ruhi sultoniyya kabi masalalar yaratilgan. 
Muallifning asarni yozish maqsadini quyidagi jumlalardan anglab olishimiz mumkin: “Bu 
kitobni 
oʻqimoq birla oʻz nafsingdin boxabar boʻlsang va oʻz zotingning sharif va kasif (tubanligini 
tafakkur va taaqqul qilsang, anglagilkim saodat abvobi (eshiklari) to nafs ma’rifati va vujud kayfiyati 
q
oʻligʻa kirmaguncha hosil boʻlmas”.  
“Kanz-ul-maorif”  –  ilmiy-falsafiy asar b
oʻlib,  unda muallif oʻzini qiziqtirgan inson 
muammosini tadqiq qilishga intiladi, shaxs va uning fe’l-atvori, yaxshi ishlari va axloqiy nuqsonlari 
haqida fikr yuritadi, inson ruhiyati tabiatini tadqiq etadi, unga chuqur kirib borish istagi bilan yonadi. 
Yozuvchi 
oʻz oldiga inson mohiyati, shaklu shamoyili, muddaolarini, uning boshqa jonli 
mavjudotlardan farqini, hayotdagi 
oʻrnini aniqlash vazifasini qoʻyadi. Sanoiy oʻzining har bir asarida 
k
oʻndalang boʻlib turgan masalalarga javob berishga intildi. 
78 

---