Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal

ILMIY AXBOROTNOMA PEDAGOGIKA 2019-yil, 4-son 
114 
jamoaning vazifasi, maqsadi va majburiyatidan kelib chiqqan holda yondashgan ma’qul. Boshqaruvda 
“feminlik uslubi” amal qilsa, quyidagi ijtimoiy-psixologik xususiyatlar kuzatiladi: 
-
o‘zini namoyon etish motivi; 
-
maqsadga erishish motivatsiyasi; 
-
mehnatga bo‘lgan qiziqish va b. 
Boshqaruvda “maskullik uslubi” amal qilsa, bunda: 
-
 
mehnatga qiziqish va undan zavqlanish motivi; 
-
 
insonlarga foyda keltirish hissini ustunlik qilish motivi; 
-
 
-shuhratparastlik motivi va boshqa ijtimoiy-psixologik xususiyatlar ifodalangan bo‘ladi. 
Har qanday boshqaruv vaziyati intellektual mazmun kasb etadi, negaki yuzaga kelgan nizoli 
vaziyatni boshqarish mavjud resurslardan o‘rinli foydalanishni, inson ongi, tafakkuri va xulqiga ta’sir 
ko‘rishni taqozo etadi. 
Boshqaruv tizim sifatida ikki tizimosti (tag tizim)da iborat bo‘lib, bular: boshqaruvchi va 
boshqariladiganlardir. Ularni har biri alohida tasnifga ega. Ular o‘z ierarxiyasiga ega bo‘lib, ichki va 
tashqi jabhalari mavjud. 
Rahbar tomonidan pedagogik boshqaruvda samaradorlikka erishish uchun modellashtirish va 
prognozlashtirishdan foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Ulardan foydalanish faqatgina samaradorlikni ta’minlamasdan, yillar davomida qo‘llanib 
kelinayotgan boshqaruv usullarini mazmunan takomillashtirish uchun xizmat qiladi. 
Rahbarning nizoli vaziyatlarni hal etishda boshqaruv uslubiga an’anaviy yondoshuvdan 
tashqari qator zamonaviy g‘oyalar ham kirib keldiki, ularni bilish rahbarlik uslubini yanada ixtiyoriy 
idora etish imkoniyatini beradi. Shu munosabat bilan situativ, ya’ni nizoli vaziyatga oid rahbarning 
boshqaruv usuli haqida ma’lumot berib o‘tishni lozim deb topamiz. Bu g‘oya boshqaruv sohasidagi 
olimlar P. Xersi va K. Blanded tomonidan ilgari surilgan bo‘lib, boshqaruvning u yoki bu uslubini 
qo‘llash xodimlar va jamoaning psixologik rivojlanganligiga, kasbiy barkamolligiga bog‘liqdir. 
Mualliflarning fikricha, mutaxassisning kasbiy malakasi qanchalik yuqori bo‘lsa rahbar uni shunchalik 
kamroq boshqarishi va hissiy jihatdan qo‘llab-quvvatlashi talab etiladi va aksincha. Xodim qanchalik 
yuqori malakaga va ruhiy yetuklikka erishgan bo‘lsa, rahbarning nazorati va aralashuviga shunchalik 
kamroq zarurat tug‘iladi. Bunday yondashuv asosida to‘rt darajali boshqaruv vaziyatlari farqlanadi va 
bu vaziyatlarning har biriga o‘ziga xos rahbarlik uslubi talab etiladi.