Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal 2020-yil, 2-son (120) gumanitar fanlar seriyasi

ILMIY AXBOROTNOMA 
OʻQITISH METODIKASI 
 
2020-yil, 2-son 
118 
UDK: 372 
TALABALARGA LOYIHALASH ELIMENTLARINI O’RGATISH ORQALI ULARNING 
IJODKORLIK QOBILYATLARINI RIVOJLANTIRISH 
 
Sh.U.Jumayev
Samarqand davlat universiteti 
 
Annotatsiya. 
Ushbu maqolada chizmachilik fanidan talabalarning ijodkorlik qobilyatlarini 
rivojlantirishda loyihalash elimentlaridan foydalanish usullari bo‘yicha ma’lumotlar keltirilgan. 
Kalit so‘zlar: 
loyihalash, eliment, ijodkorlik, shakl, konstruksiya, obraz, detal, ortogonal 
proyeksiya, nuqta, tekislik. 
 
Развивайте творческих способностей студентов элементами проектирования. 
Аннотация. 
В данной статье представлена методка использования элиментов 
проектирования в развитии творческих способностей студентов по предмету черчения.
Ключевые слова: 
дизайн, элемент, креативность, форма, конструкция, изображение, 
деталь, ортогональная проекция, точка, плоскость. 
 
Develop students' creative abilities by teaching them design elements 
Abstract.
This article presents a methodology for using design elements in the development of 
students' creative abilities in the subject of drawing. 
Keywords: 
design, element, creativity, shape, design, image, detail, orthogonal projection, point, 
plane.
Ta’lim tizimining isloh qilinishi tufayli, uning mazmunini tubdan yangilashga, ta’lim jarayonini 
zamonaviy talablar darajasida tashkil qilishga va ta’limdagi sifat samaradorligini oshirishga zarurat 
tug’uldi. 
Texnika taraqqiyotining hozirgi zamon talablariga mos keladigan shaxsni kamol toptirish, ularda 
«grafik savodxonlik» ni va ijodkorlikni tarbiyalash hamda yaxshilash bugungi va ertangi kunning dolzarb 
muammolaridan biri bo’lib qoldi. 
Loyihalash bilan bog’liq bo’lgan har qanday jarayon ijodiy fikrlash ya’ni yangilik yaratish bilan 
bog’liq bo’ladi. Ijod deganda ma’lum vaqtda va vaziyatda zarur va foydali yangilik yaratish tushuniladi. 
Umuman olganda ma’lum narsani ijod mahsuli deyish mumkin, o’z navbatida yangilik deyilganda, ilgari 
shunday shaklda bo’lmagan, ayni vaqtda tarkibida ilgari ma’lum bo’lmagan element kiritilgan texnik 
fikrlash mahsuloti tushuniladi. 
Yangiliklar ob’ektiv va su’bektiv bo’lishi mumkin. Ob’ektiv yangilik shu paytgacha o’ziga 
o’xshashi mavjud bo’lmagan yangilikdir. Sub’ektiv yangilik esa bu aslida mavjud, lekin ayni vaqtda u 
yaratuvchi uchungina yangilik hisoblangan yangilikdir. 
Loyihalash ishlari deyilganda u yoki bu detal yoki moslamaning, mashina hamda inshooatlarning 
shaklan va mazmunan o’zgarishi nazarda tutiladi. Bu o’zgarishda detallar, mexanizmlar, moslama va 
mashinalar tarkibiga yangi konstruktiv elementlar kiritish; qismlarini rekonstruktsiya qilish talab qilinadi. 
Bu o’z-o’zidan ma’lumki, yangi loyihalangan moslamalar bir xil emas, aksincha turli xil bo’lishi 
mumkin. Loyihalash amalda grafik savodxonlik, texnologik bilimlar, konstruktsiyalash malakalariga 
tayanadi. Yangi loyiha dastlab fikran yaratilib, uning chizmasi konstruktorning g’oyasini ifodalovchi vosita 
bo’lib hizmat qiladi. Yangi buyumning obrazini fikran miyada yaratib, uni ong orqali grafik tasvirlash usuli 
bilan aks ettirishdir.
Bugungi rivojlangan bir davrda yoshlarning bunyodkorlik va ijodkorlik ishlariga jalb qilish ustuvor 
vazifalardan biri sanaladi.Yoshlarni ijodkorlik ishlariga jalb qilish uchun muhandislik grafikasi fanlarini 
o‘qitishda bilim zahiralarini yaratish va o‘qitishning zamonaviy axborot-kommunikatsion 
texnologiyalaridan foydalanish muhum ahamiyatga ega. Bu o’z navbatida talabalarning kasbiy 
tayyorgarligini orttirish, pedagogik tafakkurini kengaytirish, malaka va ko‘nikmalarini shakllantirish 
lozimligini ko’rsatadi. 
Barchamizga ma’lumki, biror yangi buyumni yasashdan oldin birinchi navbatta uning loyihasi 
dastlab fikran miyada yaratilib, uni ong orqali grafik tasvirlash usuli bilan aks ettiriladi. Bu loyiha ishini 
bajarish esa loyihachidan 
zukkolik, rivojlangan fazoviy tasavvur va grafik bilimlarning ma'lum bir 
zaxirasini talab qiladi. 

---