Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal

ILMIY AXBOROTNOMA SOTSIOLOGIYA 2019-yil, 6-son 
79 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoev ta’kidlaganlaridek: «Insonlarning 
nogironlarga nisbatan munosabatini o‘zgartirish, atrofdagilarni ularning jamiyatda to‘liq va teng huquqli 
ishtiroki haqida xabardor qilish nogironlarning dolzarb muammolarini hal etishda o‘ta muhim va birinchi 
navbatdagi qadam hisoblanadi» [3, 21] . Bu esa O‘zbekistonda imkoniyati cheklangan shaxslarni himoya 
qilish siyosatini tarixiy nuqtai nazardan tadqiq qilish, sohada olib borilayotgan islohotlarning mohiyatini 
ochib berish zaruratini taqozo etadi. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016 yil 28 dekabrdagi «Keksalar va nogironlarni davlat 
tomonidan qo‘llab-quvvatlash tizimini yanada takomillashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar 
to‘g‘risida»gi PQ-2705-sonli Qarori, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi 4947-
sonli «O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida»gi 
Farmoni, 2017 yil 1 avgustdagi F-5006-sonli «Nogironlarni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash tizimini 
yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi Farmoyishi, 2017 yil 1 dekabrdagi «Nogironligi 
bo‘lgan shaxslarni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari 
to‘g‘risida»gi qabul qilindi. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlaridagi imkoniyati cheklangan shaxslarni himoya 
qilishda davlat tashkilotlari faoliyatining samaradorligini oshirish, nodavlat tashkilotlarining rolini 
kuchaytirish va ijtimoiy himoya tizimini takomillashtirishga oid fikrlari O‘zbekiston Respublikasini yanada 
rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasidagi ijtimoiy sohani rivojlantirishga oid konseptual g‘oyalar 
bugungi islohotlarning asosi bo‘lib xizmat qilmoqda [4-6]. 
O‘zbekistonda imkoniyati cheklangan shaxslarga majmuaviy yordamning samarali modeli – 
ularning jamiyatga ijtimoiylashuvini ta’minlash ya’ni ta’lim sifatini oshirish, bandligini ta’minlash va 
reabilitatsiya tizimini takomillashtirish bo‘yicha quyidagi takliflarni amalga oshirish maqsadga muvofiqdir:
1. Imkoniyati cheklangan shaxslar uchun faoliyat ko‘rsatadigan reabilitatsiya markazlarida ijtimoiy 
ish xodimlari va reabilitolog mutaxassislar etishmasligi kabi holatlar ushbu muassasalarda tegishli 
mutaxassis kadrlar tayyorlash tizimini yo‘lga qo‘yish va reabilitatsiya markazlarining ilmiy bazasini 
takomillashtirish zaruriyatini taqozo etadi.
2. Alohida ehtiyojli bolalar bilan inklyuziv ta’lim asosida ta’lim olayotgan sog‘lom bolalarda 
ularga nisbatan bag‘rikenglik tamoyillari asosidagi munosabatlarni shakllantirish zarur. Chunki aksariyat 
alohida ehtiyojli bolalar sog‘lom bolalar bilan ta’lim olishni hohlamasliklariga asosiy sabab ularning 
sog‘lom bolalar tomonidan kamsitilishidir. 
3. Imkoniyati cheklangan shaxslarning oliy ta’lim maskanlarida tahsil olishini ta’minlash 
maqsadida nogironlar jamiyatlari bilan oliy o‘quv yurtlari o‘rtasida hamkorlikni yo‘lga qo‘yish zarur.
4. Imkoniyati cheklangan shaxslarning transport vositalaridan foydalanishi va ishlayotgan joylarida 
erkin harakatlana olishiga xalaqit beradigan to‘siqlarni bartaraf etish, ularni tegishli texnik vositalar bilan 
ta’minlash tizimini yo‘lga qo‘yish va bu borada targ‘ibot-tashviqot ishlarini olib borish.
5. Ishsiz imkoniyati cheklangan shaxslarning aksariyati qishloq hududlarida istiqomat qiladi. 
Chekka qishloqlarda istiqomat qiladigan nogironlarga qulay bo‘lgan ish o‘rinlarini yaratish.