Issn 181-9599 Doi Journal 10. 26739/2181-9599 Ўтмишга назар журнали сон, жилд



Download 209,14 Kb.
Pdf ko'rish
bet17/21
Sana17.05.2023
Hajmi209,14 Kb.
#939987
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21
Bog'liq
administrator, 6

“Qorovulbegi”
– xon qarorgohini tunda qo‘riqlovchi soqchilar boshlig‘i. Uning zimmasiga 
yana zindonni muxofaza qilish vazifasi ham yuklatilgan. 
“Qozi askar”
– u harbiy sohadagi sudlov ishlariga rahbarlik qilgan. U urush vaqtlarida oliy 
hukmdor nomidan muqaddas urush “jihod” e’lon qilgan, qo‘lga kiritilgan o‘ljani baholab, uni 
to‘g‘ri taqsimlash ishlariga ham rahbarlik qilgan. 
“Qozi muftiy”
– qozi askar tomonidan chiqarilgan qonun va buyruqlarni shariat asosida 
sharxlab fatvo chiqarib, ularni amalda qo‘llanilishiga ruxsat beradi.
Qo‘qon xonligida qo‘shin tarkib jihatdan otliqlar – sipohlar, piyoda – sarbozlar, artilleriya 
– to‘pchilarga bo‘lingan. Bu yirik bo‘linmalardan tashqari maxsus gvardiya – galabotirlar va 
merganlar bo‘linmasi ham mavjud bo‘lgan. Qo‘shinning asosiy qismini otliq askarlar tashkil 
etgan. Xonlikda qo‘shinning kiyinish masalasiga malum miqdorda etibor berilgan. Umarxon 
davrida otliq askarlar to‘n, qizil charmdan shalvor va qizil salla kiygan. Qolgan askarlar oq salla 
o‘ragan. Sarbozlar qizil nimcha, qizil charm shalvor va boshlariga yuqori qismiga qizil mato 
qo‘shib tikilgan qalpoq kiyganlar. 
Otliq qo‘shinni taminlash va ular safini doimiy ko‘paytirib borish doimo xonlik xazinasiga 
nihoyatda qimmatga tushgan. Qo‘qon xoni Xudoyorxon XIX asr 60-yillaridan boshlab xazinani 
tejash va qo‘shinni mustahkamlash uchun boy xonadonlarning farzandlarini harbiy ishga jalb 
etish maqsadida ularni otliq askarlar safiga qabul qilish tadbirini qo‘llagan. “Boyvachcha”larning 
ro‘yxati keltirilgan daftarlarda ular “yosh, o‘ziga to‘q va oti bor” kishilar sifatida qayd etilgan. 
Ularning ro‘yxati asosan qishloq yerlarda tuzilgan [37]. 
Qo‘qon xonligida avvaldan chegara hududlarda to‘plar mavjud bo‘lgan. Ammo maxsus 
to‘pchilar qo‘shini 1845-yil Xudoyorxo tomonidan tashkil etilgan. 
Qo‘qon xonligi qo‘shini tarkibida bosib olingan hududdagi o‘ljalarni yig‘ish bilan 
shug‘ullanuvchi “chopovul” va “hirovul” nomli harbiy qismlar ham bo‘lgan. 
Qo‘qon xonligida askarlikga loyiq hamma erkak lashkar safiga olinishi mumkin bo‘lgan. Xonlik 
dududidagi 15 ta beklik alohida harbiy okrug ham hisoblangan. Har bir beklikda yashovchi urushga 
yaroqli erkaklar yashash joyi bo‘yicha alohida ro‘yxatga yozib qo‘yilgan. Muntazam armiyada 
jangchilik otadan-bolaga meros bo‘lib o‘tgan. Muntazam armiya askarlari o‘z xoxishi bilan uning 
tarkibidan chiqa olmagan. Qo‘qon xonligida oilada yagona erkak kishi urushga olinmagan. 
Qo‘qon qo‘shini harbiy harakatlar davrida quyidagi qismlarga bo‘linib harakat qilgan: ilg‘or 
– qo‘shinning old qismi, markaz, maymana – qo‘shinning o‘ng qanoti, maysara – qo‘shinning 
chap qanoti. Qo‘qon xonligida askarlar 1000 kishilik, 500 kishilik, 100 lik, 50 lik, 10 kishilik 
askariy qismlarga ajratilgan. 1000 kishilik askarlar guruhi “tug‘”, 500 kishilik esa “bayroq” deb 
ham atalgan. 
Xonikda turli qurol-yarog‘lar ishlab chiqaruvchi ustaxonlalar ham mavjud edi. Qo‘qonda 
miltiqsozlik ustaxonasi “kamonxona” deb atalgan. Qo‘qonlik ustalar xatto yevropacha miltiq 
“kamon-i farang”ni ishlab chiqarishga harakat qilganlar. 1872-1873 yillarga oid xujjatlardan birida 
yevropacha miltiqlar “kamon-i farang”ni ishlab chiqarish uchun ustaxonaga temir, po‘lat, cho‘yan 
va ko‘mir ajratish lozimligi ko‘rsatib o‘tilgan [38]. Qo‘qon xonligida ham to‘pxonalar va to‘plarni 
yasovchi ustaxonalar – “korxona-i tir-i tubrizan” mavjud bo‘lgan. 
Qo‘qon xonligida askarlaga mavqeyiga qarab turlicha maosh to‘langan. V.Velyaminov-
Zernovning ko‘rsatishicha, 1835-1836 yillarda Qo‘qon xonligida yuzboshiga bir oyga 1 tillayu 4 
tanga maosh berilgan. Uning yillik maoshi 14 tillayu 6 tangani tashkil qilgan. Unga yana kiyim 
bosh va oziq-ovqatlar ham berilgan. Yuzboshi maoshi, kiyim-boshi va unga ajratilgan oziq-
ovqatlarning umumiy-miqdori 36 tillayu 107 tangaga teng kelar edi. V.Velyaminov-Zernovning 
malumot berishicha, 50 kishilik harbiy qism rahbari panjaboshi daromadi yuzboshi daromadining 
2/3 qismini tashkil etgan, daxboshining daromadi esa panjaboshi daromadining 1/3 qismini tashkil 
etgan. Oddiy askar esa xon xazinasidan daxboshi daromadining 1/3 qismi miqdorda pul, kiyim-
bosh va oziq-ovqat olganlar. 
Qo‘qon xonligida markaziy hokimyat tomonidan jangda halok bo‘lgan askarlarni dafn etish 
uchun zarur bo‘lgan xarajatlar ham qoplangan. Bu o‘rinda 1872 -1875 yillarga mansub Qo‘qon 


47

Download 209,14 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish