Issiqlik texnikasi ikkinchi nashri

Adiabatik jarayon (5.6-rasm).



5.6-rasm.

Adiabatik jarayonda s=const bo‘lganligi sababli, hs va Ts diagrammalarda adiabata ordinatalar o‘qiga parallel to‘g‘ri chiziq bilan tasvirlanadi(5.6-rasm a,b).

Adiabatik kengayishda bug‘ning bosimi va temperaturasi kamayadi; o‘ta qizigan bug‘ quruq to‘yingan bug‘ga va keyin nam to‘yingan bug‘ga aylanadi.
s=const bo‘lgani uchun, bug‘ning oxirgi parametrlarini aniqlash uchun bug‘ning boshlang‘ich va hech bo‘lmaganda oxirgi holatining bitta parametrini bilish zarur. Pv–diagrammada adiabatik jarayon (5.6-rasm, v) egri chiziq bilan tasvirlanadi.
Adiabatik jarayonda bajarilgan ish quyidagi tenglamadan aniqlanadi:
(5.32)
Ichki energiyaning o‘zgarishi:


(5.33)


Nazorat uchun savollar:

1. 
   Fazaviy o‘tish nima?
   
2. 
   Bug‘lanish deb nimaga aytiladi?
   
3. 
   Qaynash deb nimaga aytiladi?
   
4. 
   Qanday bug‘ga to‘yingan bug‘ deb aytiladi?
   
5. 
   Quruqlik darajasi nimani bildiradi?
   
6. 
   Bug‘ hosil bo‘lishining Pv – diagrammasini tushuntiring.
   
7. 
   Kritik nuktaning mohiyati nimadan iborat?
   
8. 
   Bug‘ hosil qilish issiqligining ahamiyati nimadan iborat?
   
9. 
   Nam tuyingan bug‘ning asosiy parametrlari.
   
10. 
    Suv bug‘ining entropiyasi qanday aniqlanadi?
    
11. 
    Suv bug‘ining hs – diagrammasidan qanday foydalaniladi?
    

Oltinchi bob

Nam havo

6.1. Asosiy tushunchalar

Kislorod, azot, karbonat angidrid va oz miqdordagi inert gazlardan (argon, neon, geliy, ksenon, kripton) iborat bo‘lgan atmosfera havosi tarkibida qandaydir miqdorda suv bug‘lari bo‘ladi. Quruq havo bilan suv bug‘i aralashmasi nam havo deb aytiladi. Nam havo texnikada, avvalo quritish jarayonlarida keng qo‘llaniladi. Nam havo gazlar aralashmasining xususiy xollaridan biridir.

Dalton qonuniga muvofiq, gazlar aralashmasidagi har bir gaz o‘zini shu aralashma temperaturasida aralashmaning butun hajmini egallagandek tutadi, boshqacha qilib aytganda, gazlar aralashmasidagi gazlarning partsial bosimlari yig‘indisi shu aralashmaning umumiy bosimiga teng. Quruq havoning partsial bosimini p_havo bilan, suv bug‘ining partsial bosimini p_b va aralashmaning ya’ni nam bug‘ning bosimini p bilan belgilab, Dalton qonuniga muvofiq quyidagini olamiz:

p=p_havo+p_b (6.1)

Odatda nam bug‘ bosimi atmosfera bosimi (B) ga teng bo‘lgani uchun quyidagicha yozish mumkin:

B=p_havo+p_b (6.2)

Bug‘ – havo aralashmasida suv bug‘i qanchalik ko‘p bo‘lsa, aralashmada suv bug‘ining partsial bosimi shunchalik yuqori bo‘ladi.

Nam havodagi suv bug‘ining partsial bosimi p_b, nam havoning mazkur temperaturadagi to‘yinish bosimidan (p_s) yuqori bo‘la olmaydi, ya’ni
p_bp_s (6.3)
Nam havodagi suv bug‘ining maksimal partsial bosimi p_s aralashma bosimi p ga bog‘liq bo‘lmay, faqat aralashma temperaturasiga bog‘liq.
p_b
s bo‘lgan nam havoni to‘yinmagan, p_b=p_s bo‘lgan nam havoni esa to‘yingan nam havo deb ataymiz. To‘yinmagan nam havodagi suv bug‘i o‘ta qizigan holatda turadi.