Isomaddinova Umida

Mavzu:

• “Tashqi galaktikalar: ularning sinflari.

Ma’ruza mashg’ulotining rejasi

• Tashqi galaktikalar va ularning sinflari
• 2.Galaktikalar spektri
• 3.Galaktikalargacha masofalarni hisoblash
• 4.Galaktikalarning Koinotda taqsimlanishi.

O’tilgan mavzuga oid nazorat savollari

• 1. Yulduzlarning sharsimon va tarqoq to’dalari deganda nimani tushunasiz?
• 2. Tumanliklar nima va ular necha xil bo’ladi?
• 3. Galaktika deganda nimani tushunasiz?
• 4. Diffuz gaz va chang tumanliklar deb qanday tumanliklarga aytiladi?

Galaktikamizdan tashqi astoronomiya shakllanishi, XX asrning 20-yillarida, yulduz turkumlarida proeksiyalangan ayrim tumanliklarni, Galaktikamizdan (boshqacha aytganda Quyoshni o’z ichiga olgan yulduzlar sistemasidan) tashqarida yetuvchi, biznikiga o’xshash tashqi galaktikalar ekanligi aniqlanishi bilan boshlandi.

• Galaktikamizdan tashqi astoronomiya shakllanishi, XX asrning 20-yillarida, yulduz turkumlarida proeksiyalangan ayrim tumanliklarni, Galaktikamizdan (boshqacha aytganda Quyoshni o’z ichiga olgan yulduzlar sistemasidan) tashqarida yetuvchi, biznikiga o’xshash tashqi galaktikalar ekanligi aniqlanishi bilan boshlandi.
• Ulkan galaktikalardan biri  Andromeda yulduz turkumida proeksiyalanib ko’rinadi va shu yulduz turkumining nomi bilan Andromeda galaktikasi (ba’zan Andromeda tumanligi) deb yuritiladi. Andromeda tumanligi bizdan 2 million yorug’lik yiliga teng masofada yetadi. Havo tiniq bo’lgan tog’lik rayonlarda tunda uni oddiy ko’z bilan ko’rsa ham bo’ladi. U Andromeda yulduz turkumida yorug’ tuman dog’ shaklida ko’rinadi.Birinchi bo'lib galaktikalarni sinflarga ajratish masalasini amerikalik astronom olim Edvin Xabbl 1925 yili hal etgan. U dastlab galaktikalarni quyidagi 3 ta sinfga ajratish mumkinligini taklif qilgan: elliptik E, spiral S va noto'g'ri Ir galaktikalar.

• GALAKTIKA SINFLARI

• Spiral

• Elliptik

• Noto’g’ri