Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

К ўҳна Х оразм н и , ай н и қ са ж уда ҳам кўп м уқаддас
қабрларга тўла кўҳна У рганчни уч ю з олтм иш авлиёлар
ж ойлаш ган ўлка д е б ай тилиш и б еж и з эм ас. Х оразм ли к -
л ар н и н г қадим и й д и н и й тасаввурлари н иҳоятда хилма
хил ва у зо қ тарихга эга. Илк ди н шакллари кенг кўламда
о л и б бори лган тарихий ва ар х ео л о г-этн о г р а ф и к тадқ и -
қотлар туф ай ли О р ол бўй и да, А м ударё ва С и рдарё қуйи
о қ и м и да каш ф этилган и бти дои й м аконларда ў з и ф о -
д а с и н и топ ган . Э р ам и здан аввалги IV—III м ин г й ил-
ликларга, яь н и н еол и т даврига о и д м азкур К алтам ин ор
ва Т озабоғёп м аданиятлари бун га ёр қ и н дал ил бўла
олади.
К ал там и н ор ва Т о за б о ғёп м одди й м аданияти о б ъ -
ектлари, ай н и қ са, илк деҳқ он ч и л и к қ абилаларининг
д и н и й тасаввурлари тўғрисида м аълумотни ўз ичига ол -
ган Х оразм оби дал ари ор аси да и бодатхон а си ф ати да
белгиланган қабрлар м аж м уи, ш ун ин гдек, ан троп ом орф
ва зо о м о р ф , яъни о д а м си м о н ва ҳ ай в он си м он ш акли­
даги \ай калч алар муқим аҳам ият к асб этади . Катта
59

---

ҳудудца топ и л ган , пухта ясалган , асо са н аёллар тасв ир­
ланган терракота (со п о л ҳайкалча)лар, ш убҳаси з, қан-
дай ди р м ўғиёна образлар би лан б о ғл и қ бўлган. Ш арт-
ли равиш да «н еоли т Венералари» деган н ом бери лган ,
он а уруғи шаклланган даврда ю зага келган қўҳна ҳ о си л - 
•
дор л и к ибодати би л ан б о ғл и қ бўлган аёлларн ин г ки-
чик ҳайкалчалари киш и ди қ қ ати н и ўзи га тортади. Ҳ а й -
вонлар ш аклчаларининг топ и л и ш и э са хоразм ли клар-