Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

л ар н и н г архитектураси \а м д а ўш а даврдаги Х ор азм н и н г
и ж ти м ои й ва и қ т и соди й ҳаёти н и н г баъзи том онлари
тасвир этилган.
Баланд ва қалин деворлар билан ўраб олинган шаҳар
ичидаги к енг м ай дон м олқўра эканлиги — хор азм л и к -
ларда ўш а даврларда чорвачилик устун бўлганлигини
кўрсатади. Ш аҳар теварагидаги суғориш и н ш оотл ар и -
н и н г қ олдикдари эса ундаги яш овчи ларн ин г д е ҳ қ о н -
чилик би лан ҳам ш угулланганлигидан дарак беради .
Ш унга ўхш аш ёдгорликлар Ф арғон а в о ди й си да ҳам т о ­
пилган.
С. П. Т ол стов таькидлаш ича ол ти -етти к илом етр
узун ли кда қатор (параллель уйларни қўш ганда) қурил-
ган б у б и н о д а кам деган д а би р неча ю з киш и яш аган.
У н и н г ф ик ри ча ш аҳар ичидаги уй л арн и н г и ж тим оий
ж иҳатдан унча ф ар қ қилмаслиги ундаги ж ам оанинг ҳали
39

---

анча архаик тузум -ур уғ, қабила анъаналари ни сак даб
келаётганлигини кўрсатади. И к ки н чи дан , мустаҳкам д е ­
ворлар би лан ўралган қалъаларда яш овчилардан таш -
қари чорва м олларин и н г сақ лани ш и — б у даврда ж а-
моалар ор аси да уларн и н г а со с и й бой л и ги бўлган чорва
учун ўзаро зўр кураш лар бўлганли ги дан дарак беради .
А весто ва қадим ги ёзувч и л ар н и н г кўпчилик асарла-
ри м азкур ф и к р н и қувватлайди. А в естода Ўрта О си ёда,
шу ж умладан Х оразм да ҳам илк қулдорлик давридаги
ижтим оий тузумни тариф ловчи муҳим маълумотлар мав­
ж уд. У нда таъриф ланган ж ам оада чорва м оллари ж уда
кўп бўл и б, ўтр оқ чорвадор ва д еҳ қ о н хўж аликларидан
иборат бўлган. Ч орва моллари кўп бўлган ҳарбий а р и с­